Αναγνώριση της OCU και η Εκκλησία της Κύπρου: η ιστορία μιας προδοσίας

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος πριν πολεμούσε ενάντια στο σχίσμα, ενώ τώρα το υποστηρίζει. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Γιατί ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, ο οποίος πρόσφατα δήλωνε ότι δεν θα μνημονεύσει τον Ντουμένκο, το έκανε, αντίθετα κιόλας με τη γνώμη της Συνόδου; Και πώς θα τελειώσει αυτό για την Εκκλησία της Κύπρου;

Στις 24 Οκτωβρίου ο ορθόδοξος κόσμος αναστατώθηκε από την είδηση για τη μνημόνευση του Σεργκέι (Επιφάνιου) Ντουμένκο από τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β´. Κατά τη λειτουργία στη Μονή Χρυσορροϊατίσσης κατά την διάρκεια της χειροτονίας του νέου Επισκόπου Αρσινόη, ο Χρυσόστομος μνημόνευσε στην είσοδο το όνομα του Ντουμένκο μεταξύ των προκαθημένων των Τοπικών Εκκλησιών.

Αυτό το γεγονός προκάλεσε τρελή χαρά στην OCU και αγανάκτηση στην ίδια την Εκκλησία της Κύπρου. Σχεδόν αμέσως έγιναν γνωστές οι σκανδαλώδεις λεπτομέρειες της πράξης του αρχιεπισκόπου.

Πρώτον, το έκανε κρυφά, χωρίς να ενημερώσει κανέναν. Ο Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος, ο οποίος συμμετείχε σε αυτήν τη λειτουργία, ήταν σοκαρισμένος και μετά την μνημόνευση έφυγε από το ναό πριν το τέλος της λειτουργίας.

Δεύτερον, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος μνημόνευσε τον Επιφάνιο κρυφά από την Ιερή Σύνοδο, η συνεδρίαση της οποίας πραγματοποιήθηκε κυριολεκτικά την προηγούμενη ημέρα, στις 23 Οκτωβρίου.

Τρίτον, το ζήτημα της αναγνώρισης της OCU από τον Χρυσόστομο τέθηκε στην προηγούμενη συνεδρίαση της Συνόδου στις 9 Σεπτεμβρίου, αλλά τότε σχεδόν όλοι οι επίσκοποι μίλησαν κατά και ο αρχιεπίσκοπος υποσχέθηκε ότι δεν θα μνημονεύσει τον Επιφάνιο Ντουμένκο, καθώς η Ιερά Σύνοδος είχε διαφορετική γνώμη.

Τέταρτον, πολλοί επίσκοποι αποκαλούν ανοιχτά τον Επιφάνιο και τα μέλη της OCU σχισματικούς που δεν έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία.

Πέμπτον, ο προκαθήμενος δεν είχε το δικαίωμα να αναγνωρίσει μονομερώς την OCU, καθώς, σύμφωνα με τον Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου, τέτοιες αποφάσεις λαμβάνονται αποκλειστικά συνοδικώς, με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου.

Μετά την μνημόνευση του Ντουμένκο, τέσσερις επίσκοποι της Κύπρου, με κοινή δήλωσή τους κάλεσαν τον Μακαριώτατο Χρυσόστομο να προβεί άμεσα στην ανάκληση της αντικανονικής και άκυρης πράξης της μονομερούς αναγνώρισης της OCU, λέγοντας, καθώς παραθέτουμε, «Ἡ ἐν λόγῳ Πράξη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου συνιστᾶ κατάφωρη παραβίαση τοῦ συνοδικοῦ, συλλογικοῦ καί δημοκρατικοῦ πολιτεύματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας καί τῆς λειτουργίας, μέ βάση τό σύστημα αὐτό, τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου». 

Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος είπε ότι η αναγνώρισή του της OCU «θα εξυπηρετήσει την Ορθοδοξία και την Εκκλησία της Κύπρου». Αλλά ας κοιτάξουμε πώς έβλεπε ο αρχιεπίσκοπος την εξυπηρέτηση της Ορθοδοξία εντελώς πρόσφατα.

Η εξελικτική πορεία του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου: από την καταδίκη του σχίσματος στη στήριξή του

Αμέσως μετά την παραλαβή του Τόμου τον Ιανουάριο του 2019, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος διέψευσε δημοσίως τα λόγια του Υπουργείου Εξωτερικών Ουκρανίας για την υποτιθέμενη υποστήριξή του της OCU, δηλώνοντας ότι του προσφέρθηκε να δεχτεί τον Επιφάνιο Ντουμένκο στην Κύπρο, αλλά αυτός απέρριψε αυτή την πρόταση, τονίζοντας ότι δεν μνημόνευε στη Θεία Λειτουργία και δεν θα τον μνημονεύσει.

Δεν μνημόνευα τον Επιφάνιο κατά τη Θεία Λειτουργία και δεν θα το μνημονεύσω.

Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, Ιανουάριος 2019

Στις 18 Φεβρουαρίου 2019 υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου. Το ανακοινωθέν της Συνόδου, συγκεκριμένα, αναφέρει ότι οι Κύπριοι δεν θεωρούν τα μέλη της OCU ιερείς και επισκόπους:

«Η εμπειρία ολόκληρης της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας δίνει λόγο να αμφισβητήσουμε τη δυνατότητα νομιμοποίησης «αναδρομικά» εκείνων των χειροτονιών που πραγματοποιήθηκαν από τους απαγορευμένους, αφορισμένους και αναθεματισμένους επισκόπους. Η απαγόρευση, τον αφορισμό και το ανάθεμα των μεμονωμένων προσώπων που ξεκίνησαν την κρίση της Ουκρανίας αναγνωρίστηκαν από όλους τους ορθόδοξους». Με άλλα λόγια, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, ο οποίος υπέγραψε αυτή τη δήλωση, δεν θεωρούσε τον Επιφάνιο Ντουμένκο αρχιερέα.

Τον Απρίλιο του 2019 ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος συναντήθηκε με τους επικεφαλής των Εκκλησιών της Αλεξανδρείας, της Αντιόχειας και των Ιεροσολύμων και ανέλαβε τα καθήκοντα διαμεσολαβητή στην επίλυση του «ουκρανικού ζητήματος» στην Ορθοδοξία. Το ανακοινωθέν μετά τη συνάντηση έλεγε ότι οι προκαθήμενοι κάλεσαν τις πλευρές στην Ουκρανία να εργαστούν για την «υπεράσπιση των πιστών, καθώς και των ιερών ναών και μοναστηριών από τις καταλήψεις και τυχόν βίαιες ενέργειες». Υπενθυμίζουμε ότι εκείνη την εποχή οι σχισματικοί είχαν ήδη καταλάβει εκατοντάδες ναούς της UOC και οι ιεράρχες το γνώριζαν.

Τον Μάιο του 2019 ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος συζήτησε το ουκρανικό ζήτημα με τους προκαθήμενους της Σερβικής, Βουλγαρικής και Ελληνικής Εκκλησιών. Μετά από αυτούς είπε ότι αν ληφθεί πλευρά της Ρωσικής Εκκλησίας ου ROC ή του Φαναρίου, τότε «με μαθηματική ακρίβεια θα υπάρξει διάσπαση στην Ορθοδοξία».

Αλλά ήδη τον Σεπτέμβριο του 2019 αποδείχθηκε ότι στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο δεν αρέσουν όλες αυτές οι συναντήσεις. Η ρητορική του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου άρχισε αμέσως να αλλάζει. Δήλωσε το εξής: «Ως Εκκλησία της Κύπρου, δεν ισχυριζόμαστε ότι αναγνωρίζουμε την OCU, αλλά επίσης δεν λέμε ότι δεν την αναγνωρίζουμε. Θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις με όλους».

Μόλις κατέστη σαφές ότι στον επικεφαλής του Φαναρίου δεν αρέσουν διαμεσολαβητικές προσπάθειες του Αρχηγού της Εκκλησίας της Κύπρου, η ρητορική του αρχιεπισκόπου άρχισε αμέσως να αλλάζει.

Και ήδη τον Δεκέμβριο του 2019 ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ξαφνικά έχασε την πρώην ουδετερότητά του και ανακοίνωσε ότι καταδίκασε τη θέση του επικεφαλής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Σύμφωνα με τον κ. Χρυσόστομο, ο Πατριάρχης Κύριλλος, και όχι ο επικεφαλής του Φαναρίου, θέλει να είναι ο πρώτος στην Ορθοδοξία: «Θέλει να γίνει πρώτος. Και του είπα. Πρώτος δεν θα γίνεις ποτέ. Οι 17 αιώνες που πέρασαν έχουν τσιμεντώσει τον Κωνσταντινουπόλεως ως τον πρώτο της Ορθοδοξίας. Τελεία και παύλα. Μην εθελοτυφλείς. Κατάλαβέ το. Αλλά ο εγωισμός δεν τον αφήνει».

Σύντομα ο Χρυσόστομος αγνόησε την πρόσκληση του Πατριάρχη Θεόφιλου σε συνάντηση των προκαθημένων και των ιεραρχών των Εκκλησιών στο Αμμάν, αφιερωμένη στο πρόβλημα της Ουκρανίας, κάτι για το οποίο έλαβε ένα πολύτιμο στυλό, καθώς και προσωπικές ευχαριστίες από τον επικεφαλής του Φαναρίου.

Και ήδη τον Μάρτιο του 2020 ο Προκαθήμενος Κύπρου συμμετείχε στη συνεδρίαση της Συνόδου της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης και είπε ότι «δεν είναι πρόβλημα» γι’ αυτόν να αναγνωρίσει τον Επιφάνιο. Τον ίδιο τον Επιφάνιο, τον οποίο η Σύνοδος της Κύπρου τον Φεβρουάριο του 2019, στην ουσία, αποκάλεσε ρητά λαϊκό. Αυτή είναι η εξέλιξη των απόψεων του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου.

Οι συνέπειες της πράξης του Αρχιεπισκόπου

Και τώρα πήγε κόντρα στην καθολικότητα και τη συνοδικότητα της Εκκλησίας της Κύπρου και, χωρίς να προειδοποιήσει κανέναν, αναγνώρισε μονομερώς τον Επιφάνιο. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι πριν από δύο μήνες έγραψε επιστολή στον επικεφαλής του Φαναρίου για την αναγνώριση της OCU, αλλά δεν τολμούσε να τη δημοσιεύσει. Τώρα πήρε απόφαση. Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της αναγνώρισης;

Η πρώτη συνέπεια είναι ο θρίαμβος του παπισμού του επικεφαλής του Φαναρίου. Ο επικεφαλής της Αρχιεπισκοπής του Φαναρίου στις ΗΠΑ κ. Ελπιδοφόρος δήλωσε ξεκάθαρα αυτό, σχολιάζοντας την μνημόνευση του Ντουμένκο: «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνεχίζει να κυβερνά την Εκκλησία».

Η δεύτερη συνέπεια είναι η εντατικοποίηση του σχίσματος στην Παγκόσμια Ορθοδοξία, η οποία ανακοινώθηκε από τους τέσσερις Κύπριους επισκόπους στην επείγουσα δήλωσή τους.

Η τρίτη συνέπεια είναι η πραγματική διαίρεση και η απειλή του σχίσματος μέσα στην ίδια την Εκκλησία της Κύπρου. Αυτό δήλωσε άμεσα ο Μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ο Ντουμένκο είναι σχισματικός και όποιος δέχεται τους αφορισμένους στην Ευχαριστιακή κοινωνία αποσχίζει τον εαυτό του από την Ευχαριστία.

Μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι η πράξη του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου, καθώς και η αναγνώριση της OCU από τις Εκκλησίες της Ελλάδας και της Αλεξανδρείας, είναι αποκλειστικά πολιτική και όχι εκκλησιαστική πράξη. Και αυτό επιβεβαιώνεται εύκολα από τα γεγονότα.

Το ανακοινωθέν της Εκκλησίας της Κύπρου του 2019 για το ουκρανικό ζήτημα ανέφερε ότι ο στόχος του Τόμου, τον οποίο το Φανάρι δήλωνε ως επίτευγμα της ενότητας της Ορθοδοξίας της Ουκρανίας, δεν έχει επιτευχθεί, δεν υπάρχει ενότητα. Τώρα, σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, είναι απολύτως σαφές ότι δεν τίθεται καν θέμα ενότητας στην Ουκρανία. Και ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος το γνωρίζει πολύ καλά.

Μια άλλη παράγραφο του ανακοινωθέντος έλεγε ότι το Φανάρι πρέπει να βρει έναν τρόπο να ηρεμήσει τους πιστούς για την εγκυρότητα των χειροτονιών των μελών της OCU. Βρέθηκε αυτός ο τρόπος; Όχι. Το γνωρίζει ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος; Ασφαλώς!

***

Ο Χριστός μας είπε ξεκάθαρα: «ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται.» (Ματθ. 12,33). Ποιοι είναι οι καρποί της πράξης του αρχιεπισκόπου; Ενίσχυση του αιρετικού παπισμού του Φαναρίου στην Ορθοδοξία και επιδείνωση του σχίσματος.

Υπάρχει λόγος για χαρά σε όλα αυτά; Για τον Σεργκέι Ντουμένκο, το Ζοριά και άλλους, φυσικά και υπάρχει, θα έχουν τώρα περισσότερα επιχειρήματα για την κατάληψη των ναών της UOC. Το Φανάρι έχει επίσης λόγο να χαίρεται: εκεί απέδειξαν για άλλη μια φορά την ικανότητά τους να επιτυγχάνουν αποτελέσματα με οποιοδήποτε κόστος. Υπάρχει άραγε άλλος λόγος να χαίρεται η εκκλησία,  το σχίσμα της οποίας μεγαλώνει όλο και περισσότερο;