Λιτανεία των Ομολογητών

Θρησκευτική πομπή στο Ποτσάεφ. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Παρά τις απαγορεύσεις και τις προκλήσεις, πραγματοποιήθηκε η πομπή από το Καμενέτς-Ποντόλσκι στη Λαύρα του Ποτσάεφ. Η Ένωση Ορθοδόξων Δημοσιογράφων κάλυψε λεπτομερώς αυτή την πομπή. Με μια σειρά από βίντεο και φωτογραφίες για το πώς οι άνθρωποι που ήρθαν από άλλες πόλεις κλειδώθηκαν στο κτίριο του σταθμού από αξιωματικούς επιβολής του νόμου, πώς η αστυνομία μπλόκαρε το έδαφος του καθεδρικού ναού στο Καμενέτς-Ποντόλσκι, πώς στρατιωτικοί κομισάριοι μοίρασαν κλήσεις σε άνδρες που τόλμησαν να συμμετάσχουν στην πομπή, πώς η αστυνομία αφαίρεσε τα δικαιώματα των οδηγών λεωφορείων που μετέφεραν προσκυνητές, πώς οι ακτιβιστές κατά της εκκλησίας προσέβαλαν τους πιστούς και τους απείλησαν, πώς η αστυνομία έκλεισε δρόμους, αναγκάζοντας τους προσκυνητές να περάσουν απλώς μέσα από τα χωράφια, πώς οι τοπικές αρχές απαγόρευσαν στους Ουκρανούς πολίτες να κυκλοφορούν στη χώρα τους και ούτω καθεξής. Υπήρχαν πολλά πράγματα.

Αλλά η πιο σημαντική ήταν μια επίσημη είσοδος στη Λαύρα Ποτσάεφ περισσότερων από δέκα χιλιάδων προσκυνητών. Υπήρχε χαρά που, παρ' όλες τις ίντριγκες, είχε λάβει χώρα η περιφορά του σταυρού, ότι ο Θεός είχε κατευθύνει τα πάντα για το καλό και ότι είχε λάβει από τους ανθρώπους αυτή την ομολογία πίστης στο «Ημείς όμως κηρύσσομεν εις όλον τον κόσμον Χριστόν, που έχει σταυρωθή. Και αυτός ο εσταυρωμένος Χριστός και σωτήρ, δια μεν τους Ιουδαίους, που επερίμεναν ένδοξον βασιλέαν τον Μεσσίαν των, είναι σκάνδαλον, επάνω στο οποίον σκοντάπτουν· δια δε τους Ελληνας είναι μωρία και αδυναμία» (Α ́ Κορινθίους 1:23).

Ίσως, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, όταν οι ιστορικοί της εκκλησίας θα περιγράψουν τον τρέχοντα διωγμό της Εκκλησίας, η πομπή από το Κάμενετς στο Ποτσάεφ το 2023 θα ονομαστεί σύμβολο ομολογίας της χριστιανικής πίστης απέναντι στους διώκτες. Σε πολλά μέρη σήμερα, οι πιστοί υπερασπίζονται τις εκκλησίες τους, τις προστατεύουν από κατασχέσεις και παράνομες μεταφορές στην OCU. Σήμερα, υπάρχει μια ηρωική στάση για τη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου να παραμείνει ένα ορθόδοξο ιερό και να μην μετατραπεί σε ένα σύνολο κοσμικών θεσμών ή ένα κέντρο λαϊκής τέχνης. Δεν είναι γνωστό τι άλλο μας περιμένει στο μέλλον. Ίσως περισσότερα γεγονότα υψηλού προφίλ να επισκιάσουν τη σημασία της πομπής στο Ποτσάεφ. Αλλά αυτή τη στιγμή, είναι μια πολύ δυνατή, πολύ ρητή και ανοιχτή ομολογία της ορθόδοξης πίστης απέναντι στους διώκτες.

Αλλά ήταν δυνατό να μην πάει κάποιος στην πομπή. Θα μπορούσατε απλά να μείνετε στο σπίτι. Και αυτό δεν θα ήταν προδοσία. Οι άνδρες μπορεί να είχαν σκεφτεί τον κίνδυνο να τους επιδοθούν κλήσεις από το στρατιωτικό γραφείο εγγραφής και στρατολόγησης. Οι γυναίκες μιλούν για πιθανές προκλήσεις από ακτιβιστές κατά της εκκλησίας. Τα παιδιά και οι γονείς τους - για την αφόρητη ζέστη. Και όλοι οι συμμετέχοντες στην πομπή - ότι μπορούν να συλληφθούν, να ξυλοκοπηθούν, να εκδιωχθούν από την εργασία, απλά να μην τους επιτραπεί η είσοδος στη Λαύρα και ούτω καθεξής. Αλλά οι άνθρωποι πήγαν ακόμα κι έτσι στο Ποτσάεφ! Και αυτή είναι μια πραγματική ομολογία πίστης, όπως στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού.

Ο Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος είπε κάποτε τα ακόλουθα λόγια σε ένα από τα κηρύγματά του:

«Στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού, το να είσαι φίλος του Χριστού, να είσαι πιστός σ' Αυτόν, πιστός σ' Αυτόν, σήμαινε να είσαι έτοιμος απέναντι σε ανθρώπους που Τον μισούσαν, διώκτες της πίστης που κήρυττε, να πεις: «Είμαι ένας από αυτούς!» και, αν χρειαστεί, να υποφέρεις. Και όχι μόνο να υποφέρεις μόνος σου, γιατί στην αρχαιότητα να υποφέρει κανείς για τον Χριστό θεωρούνταν τιμή, θεωρούνταν το πιο υπέροχο πράγμα που μπορεί να συμβεί στη ζωή. Υπάρχει μια πολύ συγκινητική ιστορία στους βίους των αγίων. Στη Ρώμη, μια γυναίκα σπεύδει στο Κολοσσαίο και συναντά τον φίλο της, ο οποίος την σταματά: «Πού τρέχεις; εκεί βασανίζονται χριστιανοί!» «Ναι», απαντά, «θέλω να πεθάνω μαζί τους». «Μα γιατί σέρνεις το αγοράκι σου εκεί;» - «Μα πώς! Να του στερήσω τη χαρά να πεθάνει για τον Χριστό!». Έτσι το αντιμετώπιζαν στα αρχαία χρόνια.

Στην εποχή μας, δεν κινδυνεύουμε να πεθάνουμε τόσο άμεσα, αλλά βρισκόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με το ερώτημα: είστε με τον Χριστό ή εναντίον Του; Ακόμα και στα μικρότερα πράγματα: είστε πρόθυμοι να πείτε ψέματα; Είστε έτοιμοι να εξαπατήσετε από δειλία, για χάρη του κέρδους;.. Αν είσαι πρόθυμος να το κάνεις αυτό, δεν είσαι μαθητής του Χριστού.

Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος

Είστε έτοιμοι να ξεχάσετε την ανάγκη ενός άλλου ατόμου, επειδή δεν είναι κερδοφόρο για εσάς ή απαιτεί προσπάθεια από εσάς που δεν είστε έτοιμοι να δώσετε; Δεν είσαι μαθητής του Χριστού... Το να είσαι μαθητής του Χριστού δεν σημαίνει να κάνεις ηρωικές πράξεις όλη την ώρα. Σημαίνει ηρωικά να κάνεις μικρά πράγματα μέρα με τη μέρα. Έχε αγνές σκέψεις, αντάξιες της αγάπης που έχει ο Θεός για σένα. Να έχουμε τη δικαιοσύνη της ζωής, όσο το δυνατόν περισσότερο, ακόμη και με κίνδυνο, ακόμη και με κίνδυνο. Σημαίνει να μην ντρέπεται κανείς για την ιδιότητά του ως Χριστιανός, να είναι έτοιμος να πει ενώπιον των ανθρώπων: «Ναι, είμαι με τον Χριστό. Αν θέλετε να με απορρίψετε, απορρίψτε με, αλλά δεν θα φύγω από τον Χριστό μόνο και μόνο για να μείνω μαζί σας»».

Φαίνεται ότι αυτές οι λέξεις αποκαλύπτουν με μεγάλη ακρίβεια το νόημα της πομπής στο Ποτσάεφ το 2023 και γιατί οι άνθρωποι συμμετείχαν σε αυτήν, παρά όλες τις απειλές και τους κινδύνους. Ας θυμηθούμε για άλλη μια φορά τα λόγια του Αντωνίου Σουρόζ: «Στην αρχαιότητα, το να υποφέρεις για τον Χριστό θεωρούνταν τιμή, θεωρούνταν το πιο αξιοσημείωτο πράγμα που μπορεί να συμβεί στη ζωή».

Οι άνθρωποι που δεν είναι πιστοί, δεν είναι εκκλησιαστικοί, και ακόμη περισσότερο που επαναστατούν εναντίον της Εκκλησίας, δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Κρίνουν μόνοι τους και αναζητούν κίνητρα στη σφαίρα του υλικού κέρδους, της φιλοδοξίας, σε ακραίες περιπτώσεις, του θρησκευτικού φανατισμού. Αλλά είναι γνωστό πώς η αληθινή πίστη διαφέρει από τον φανατισμό: οι πιστοί πεθαίνουν για την πίστη τους και οι φανατικοί σκοτώνουν. Και έτσι η σημερινή πομπή αποκάλυψε την αληθινή πίστη στο λαό μας.

Πήγαν όχι για να αποδείξουν κάτι σε κάποιον, αλλά για να αποδείξουν την αγάπη τους για τον Χριστό και τη Μητέρα του Θεού. Και, αν χρειαστεί, να υπομείνουν κακουχίες για χάρη αυτής της αγάπης, να εκθέσουν τον εαυτό τους σε κινδύνους, να συκοφαντηθούν, να δεχτούν φτυσίματα, να εξοριστούν για χάρη της αλήθειας, αλλά να ομολογήσουν την πίστη του ενώπιον όλου του κόσμου. Εξάλλου, σε γενικές γραμμές, κανένας από εκείνους που ήρθαν στην πομπή δεν ήξερε πώς θα μπορούσαν να τελειώσουν όλα. Οι υποστηρικτές της θρησκείας των Βουλγάρων και των θραυσμάτων θα μπορούσαν να κανονίσουν οτιδήποτε. Και τι είναι ικανοί, έχουμε ήδη δει σε διάφορα μέρη της χώρας μας. Και έτσι, μπροστά σε όλους αυτούς τους κινδύνους, χιλιάδες άνθρωποι είπαν: «Ναι, είμαι με τον Χριστό. Αν θέλετε να με απορρίψετε, απορρίψτε με, αλλά δεν θα απομακρυνθώ από τον Χριστό».

Το 1988, αφού το σοβιετικό (τότε) κράτος «έστρεψε το πρόσωπό του» στην Εκκλησία, αφού η Εκκλησία άρχισε να εγκαταλείπει κατεστραμμένα μοναστήρια και εκκλησίες, αφού της επιτράπηκε να κηρύττει ελεύθερα την πίστη και ούτω καθεξής, η Εκκλησία ζούσε σε σχετική ευημερία. Και πολλοί άνθρωποι που ήρθαν με νόημα στην Εκκλησία έθεσαν στον εαυτό τους το ερώτημα: έχουμε στραφεί πραγματικά στον Θεό, είναι η μετάβασή μας στην Εκκλησία ένας φόρος τιμής στη μόδα ή ένα είδος αισθητικής απόλαυσης; Αυτά τα ερωτήματα είναι απολύτως φυσικά, επειδή οι απόστολοι, μετά τα λόγια του Χριστού «ένας από σας θα με προδώσει» (Ματθαίος 26:21), άρχισαν να ρωτούν: «Μήπως εγώ, Κύριε;» (Ματθαίος 26:22).

Πώς εξετάζετε αν ένα άτομο (ή, γενικότερα, ο λαός) είναι πιστό στον Χριστό; Πώς μπορούμε να καθορίσουμε αν καρποφορεί ενώπιον του Θεού ή όχι; Ο Κύριος είπε στον μαθητή του την παραβολή του σπορέα: «Βγήκε ο σπορέας να σπείρει. Καθώς έσπερνε, μερικοί σπόροι έπεσαν στο δρόμο, κι ήρθαν τα πουλιά και τους έφαγαν όλους. Άλλοι έπεσαν σε έδαφος πετρώδες, που δεν είχε πολύ χώμα, κι αμέσως φύτρωσαν, γιατί το χώμα ήταν λιγοστό. Μόλις όμως ανέτειλε ο ήλιος κάηκαν και, επειδή δεν είχαν ρίζες, ξεράθηκαν. Άλλοι σπόροι πάλι έπεσαν στ’ αγκάθια και, όταν τ’ αγκάθια μεγάλωσαν, τους έπνιξαν. Τέλος άλλοι έπεσαν στο γόνιμο έδαφος και έδωσαν καρπό, άλλοι εκατό φορές περισσότερο, άλλοι εξήντα κι άλλοι τριάντα. Όποιος έχει αυτιά για ν’ ακούει, ας ακούει!» (Ματθαίος 13:3-9).

Πώς να γνωρίσετε την ψυχή σας: είναι βαθιά ή όχι, είναι ακανθώδης, βραχώδης;

Όλα αυτά μαθαίνονται κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών. Όταν όλα είναι καλά, όταν κανείς δεν αφαιρεί εκκλησίες, όταν όλα είναι όμορφα και υπέροχα, είναι άνετο και ασφαλές να είσαι μέσα στην Εκκλησία. Έτσι έγινε και με τον άγιο δίκαιο Ιώβ: «Εις την Αυσίτιδα χώραν εζούσεν ένας άνθρωπος ο οποίος ωνομάζετο Ιώβ. Ητο ευθύς και έντιμος, άμεμπτος, δίκαιος απέναντι όλων, ευσεβής προς τον Θεόν, απέφευγε κάθε πονηρόν πράγμα, κάθε αμαρτωλήν πράξιν.Αυτός είχεν αποκτήσει επτά υιούς και τρεις θυγατέρας.Είχε δε πλήθος ζώα εις την ιδιοκτησίαν του· επτά χιλιάδας πρόβατα, τρεις χιλιάδας καμήλους, πεντακόσια ζεύγη βοών, αγέλην από πεντακοσίας θηλείας όνους. Δια την επιστασίαν και βοσκήν όλων αυτών είχε μεγάλον αριθμόν υπηρετών. Καλός δε και πλούσιος καθώς ήτο, είχε κάμει μεγάλα έργα εις την χώραν του. Και έτσι ο άνθρωπος εκείνος ήτο ενας από τους πολύ διακεκριμένους ανθρώπους των ανατολικών εκείνων χωρών.» (Ιώβ 1:1-3). Είναι πολύ σύμφωνο με τους πρόσφατους καιρούς, όταν κανείς δεν ενοχλούσε ιδιαίτερα την Εκκλησία. Αλλά τότε συνέβη ένα γεγονός, και δεν συνέβη στη γη, αλλά στον ουρανό: «Καποιαν όμως ημέραν οι άγγελοι του Θεού παρουσιάσθησαν ενώπιον του Κυρίου. Μαζή δέ με αυτούς ήλθεν και ο διάβολος. Ο Κύριος είπεν στον διάβολον· «από που έχεις έλθει;» Ο διάβολος απεκρίθη και είπεν· «αφού περιήλθαν όλην την γην και περιεπάτησα εις ολόκληρον την υπό τον ουρανόν, ήλθα εδώ».Ο Κύριος τον ηρώτησεν· «έστρεψες τον νουν σου και έδωσες προσοχήν στον δούλον μου τον Ιώβ, δια να ίδης ότι δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος αρετής όμοιος προς αυτόν επάνω εις την γην, άμεμπτος, ακέραιος, ευσεβής, ξένος και αμέτοχος προς κάθε πονηρόν και αμαρτωλόν έργον;» Ο διάβολος απήντησε και ειπέ προς τον Κύριον· «μήπως δωρεάν και χωρίς αμοιβάς αυτός σέβεται σε τον Κύριον; Οχι βέβαια. Συ, με την παντοδύναμον προστασίαν σου, ως με ασφαλή και απαραβίαστον φραγμόν, δεν περιεφρούρησες και περιφρουρείς τα περί αυτόν και όσα υπάρχουν εις την οικίαν του και όλα τα εξωτερικά του πράγματα ολόγυρα; Και επί πλέον όλα τα έργα των χειρών του τα έχεις ευλογήσει και εις μεγάλον αριθμόν έχεις πληθύνει τα ζώα του εις την χώραν του. Αλλα άπλωσε το χέρι σου, έγγισε και αφαίρεσε όλα αυτά, που έχει, και τότε ασφαλώς θα δυσφορήση και θα σε βλασφημήση κατά πρόσωπον»» (Ιώβ 1:6-11).

Από εκείνη τη στιγμή άρχισαν οι δοκιμασίες του Ιώβ. Όλα τα παιδιά του πέθαναν, έχασε όλο τον πλούτο του και αρρώστησε με μια τρομερή ασθένεια, λέπρα, που τον χτύπησε από το κεφάλι μέχρι τα νύχια. Ταυτόχρονα, δεν βρήκε πουθενά παρηγοριά και υποστήριξη. Οι φίλοι του, ο Ελιφάς ο Τημανίτης, ο Βιλδάδ ο Σαβαΐτης και ο Ζοφάρ ο Νεαμίτης, είπαν ότι έφταιγαν κάποιες κρυφές αμαρτίες του Ιώβ, και η ίδια του η σύζυγος πρότεινε: «Βλασφημήστε τον Θεό και πεθάνετε» (Ιώβ 2:9), επειδή μόνο με αυτόν τον τρόπο, κατά τη γνώμη της, θα μπορούσε ο Ιώβ να τερματίσει τα βάσανά του. Αλλά ο Ιώβ υπέμεινε όλες τις δοκιμασίες και παρέμεινε όχι μόνο πιστός, αλλά και ευγνώμων στον Θεό για τα πάντα. «Ο Κύριος έδωκε τα δώρα του, ο Κύριος τα αφήρεσεν. Όπως στον Κύριον εφάνη αρεστόν, έτσι και έγινεν. Ας είναι δοξασμένον το όνομα του Κυρίου στους αιώνας των αιώνων!» (Ιώβ 1:21), είπε.

Και πάλι, είναι αδύνατο να μην δούμε παραλληλισμούς με την τρέχουσα κατάστασή μας. Οι πιστοί ταπεινώνονται, προσβάλλονται, κατηγορούνται για διάφορα εγκλήματα κατά της κοινωνίας και του κράτους, οι εκκλησίες αφαιρούνται, η περιουσία στερείται και ούτω καθεξής. Αλλά ακούμε γογγυσμούς εναντίον του Θεού από ανθρώπους που έχουν υποστεί τέτοιες δοκιμασίες; Ακούμε κραυγές μίσους για τους παραβάτες, κατάρες εναντίον τους ή κάτι τέτοιο; Ακούμε επιφωνήματα όπως, «Ω! Γιατί το έχουμε αυτό;!»; Όχι, δεν ακούμε κάτι τέτοιο.

Οι πιστοί στην Ουκρανία δεν απαντούν στο κακό με το κακό, δεν παίρνουν πίσω εκκλησίες με τη βία, δεν παίρνουν εκδίκηση και δεν γκρινιάζουν. Και το πιο σημαντικό, δεν εγκαταλείπουν την Εκκλησία! Αυτό σημαίνει ότι η Εκκλησία αντέχει στις δοκιμασίες, παραμένει πιστή στον Χριστό.

Και αυτό σημαίνει ότι η Εκκλησία του Χριστού στην Ουκρανία έχει μέλλον, δεν θα βυθιστεί στη λήθη και ποιος ξέρει αν θα ανθίσει. Εξάλλου, ακόμη και ο χριστιανός απολογητής Τερτυλλιανός (ΙΙ-ΙΙΙ αιώνας) έγραψε: «Το αίμα των μαρτύρων είναι ο σπόρος του Χριστιανισμού».

Βέβαια, σήμερα οι πιστοί δεν καίγονται στην πυρά και δεν ρίχνονται στο νερό με μια πέτρα γύρω από το λαιμό τους, αλλά τις δοκιμασίες που πέφτουν στην τύχη της Εκκλησίας σήμερα, η Εκκλησία τις υπομένει με αξιοπρέπεια. Δεν ξέρουμε τι άλλο θα βιώσουμε και τι θα βιώσουμε στο μέλλον, αλλά η λογική αυτού που συμβαίνει μας αποκαλύπτεται στην Αγία Γραφή. Στο ίδιο βιβλίο του Ιώβ, μπορούμε να διαβάσουμε τι του συνέβη αφού υπέμεινε τα παθήματά του: «Ο δε Κύριος ευλόγησε τα μετά ταύτα έτη του Ιώβ πλουσιώτερον και περισσότερον από τα προηγηθέντα χρόνια του. Ανήλθον δε τα κτήνη του, τα πρόβατά του εις δεκατέσσαρες χιλιάδες, αι κάμηλοί του εις εξ χιλιάδες, τα ζεύγη των βοϊδιών του εις χίλια, αι θηλυκαί όνοι, που έβοσκαν εις κοπάδια, ανήλθον εις χιλίας.Απέκτησε δε αυτός επτά υιούς και τρεις θυγατέρας.Και εκάλεσε την μεν πρώτην Ημέραν, εις συμβολισμόν της νέας χαρμοσύνου περιόδου που ανέτειλε δια τον Ιώβ. Την δευτέραν Κασίαν, ευάρεστον ως το αρωματώδες φυτόν, την τρίτην εκάλεσεν Αμαλθαίας κέρας, εις δήλωσιν της νέας υπεραφθονίας των αγαθών του.Καθ' όλην δε την υπό τον ουρανόν οικουμένην δεν ευρέθησαν ωσάν τας θυγατέρας του Ιώβ καλύτεραι και ωραιότεροι. Απέκτησε δε τόσα πολλά ο Ιώβ, ώστε έδωκε και εις τας τρεις αυτάς θυγατέρας του κληρονομίαν μεγάλην μεταξύ των αδελφών των.Έζησε δε ο Ιώβ μετά την θλίψιν της ασθενείας του εκατόν εδδομήκοντα έτη. Ολα δε τα έτη της ζωής του Ιώβ ανήλθον εις διακόσια τεσσαράκοντα. Και είδεν ο Ιώβ τα παιδιά του και τα παιδιά των παιδιών του μέχρι τετάρτης γενεάς. Εξεδήμησε δε ο Ιώβ γέρων και πλήρης ημερών» (Ιώβ 42:12-17).

Μετά τη Μεγάλη Εβδομάδα υπάρχει πάντα το Πάσχα, μετά από δοκιμασίες υπάρχει πάντα τιμωρία, μετά από ταλαιπωρία για τον Χριστό υπάρχει στεφάνι. Δεν γνωρίζουμε αν ο Θεός θα αποκαλύψει τον θρίαμβο της Εκκλησίας μας εδώ στη γη ή αν θα συμβεί ήδη στην αιώνια ζωή, αλλά γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι η πομπή στο Ποτσάεφ το 2023 είναι μια ομολογία του Χριστού ενώπιον όλου του κόσμου και η καρδιά χαίρεται για όλους όσους συμμετείχαν σε αυτήν, γιατί ο Κύριος είπε γι 'αυτούς: «Όποιος ομολογήσει μπροστά στους ανθρώπους ότι ανήκει σ’ εμένα, θα τον αναγνωρίσω κι εγώ για δικόν μου μπροστά στον ουράνιο Πατέρα μου» (Κατά Ματθαίον 10:32).