Εξαπάτηση και διαίρεση, ή πώς η OCU αγωνίζεται πραγματικά για ενότητα

5 χρόνια αργότερα, η OCU εξακολουθεί να χωρίζεται σε πρώην μέλη του Φιλάρετου και μέλη της UAOC. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Πριν από λίγες ημέρες, την παραμονή της επετείου του «συμβουλίου ενοποίησης», ο «επίσκοπος» του Rivne και του Sarny, Gavriil Kryzina, παραπονέθηκε στο Facebook του ότι δεν υπάρχει ακόμα ενότητα στην OCU και οι κληρικοί της πρώην UOC-KP καταπιέζουν τους κληρικούς της πρώην UAOC εκεί.

Ο Kryzina είπε ότι ο «κοσμήτορας» Danilo Kovtash, ο οποίος υπάγεται στον «αρχιεπίσκοπο» του Rivne και του Ostrog I. Protsyk, αρνήθηκε να «συλλάβει» τον ίδιο τον Krizina και απαγόρευσε σε άλλους «ιερείς» να το κάνουν.

Στα σχόλια, ο Kryzina υποστηρίχθηκε από έναν άλλο πρώην «επίσκοπο» της UAOC, τον Volodymyr Shlapak, ο οποίος είπε ότι είχε ακριβώς την ίδια κατάσταση στην περιοχή Zhytomyr.

Ο «ιερέας» της OCU, Nikolai Lagodich, έγραψε ότι μια τέτοια κατάσταση δεν είναι μόνο στην Polissya. Και, κατά τη γνώμη του, θα είναι έτσι «όσο υπάρχουν τρεις επίσκοποι της OCU σε μία πόλη». Και ο «ιερέας» Σεργκέι Γιαροβόι δήλωσε ότι για 5 χρόνια δεν υπήρξε ενότητα στην OCU. Τι συμβαίνει λοιπόν στη δομή του Ντουμένκο;

Τόμος και Ενότητα
Ο επικεφαλής του Φαναρίου, Πατριάρχης Βαρθολομαίος, τονίζει συνεχώς ότι η χορήγηση του Τόμου στους Ουκρανούς σχισματικούς είχε πρωτίστως έναν στόχο – να ξεπεράσει το σχίσμα στην Ουκρανία και να ενώσει τους «τρεις κλάδους» της Ουκρανικής Ορθοδοξίας σε έναν.

Τον Αύγουστο του 2021, δήλωσε ότι «η διαίρεση του σώματος της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε τρία ξεχωριστά ιδρύματα στην Ουκρανία ήταν μια βαθιά πληγή για την κοινωνία του πληρώματος της Ορθόδοξης Εκκλησίας». Σύμφωνα με τον ίδιο, «η χορήγηση αυτοκεφαλίας θα βοηθήσει τελικά στην επίλυση του ζητήματος της ενότητας».

Αυτά τα λόγια ειπώθηκαν σχεδόν τρία χρόνια μετά τη διεξαγωγή του λεγόμενου συμβουλίου ενοποίησης της OCU στις 15 Δεκεμβρίου 2018. Δηλαδή, μέχρι το 2021, το πρόβλημα της «ενότητας» δεν είχε επιλυθεί, παρά το γεγονός ότι ο Ντουμένκο διαβεβαίωσε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο για το αντίθετο.

Έτσι, το 2019, μιλώντας με την ευκαιρία της επετείου της «συνόδου ενοποίησης» της OCU, ο Επιφάνιος είπε ότι «στις 15 Δεκεμβρίου, όλοι μαζί καταφέραμε να γίνουμε μάρτυρες του γεγονότος της ενότητας των τριών κλάδων της Ουκρανικής Ορθοδοξίας».

Δηλαδή, σύμφωνα με τον Ντουμένκο, υπάρχει ενότητα. Πιθανώς, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εκπρόσωποι της OCU σε όλα σχεδόν τα επίπεδα λένε συνεχώς ότι η «εκκλησία τους είναι ανοιχτή σε όλους» και ο ίδιος ο Σεργκέι Πέτροβιτς διαβεβαιώνει ότι αργά ή γρήγορα, είτε το θέλουν είτε όχι, όλοι οι Ουκρανοί θα γίνουν μέλη της δομής του.

Από όλες αυτές τις ηχηρές δηλώσεις, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η ενότητα των «τριών κλάδων» της Ουκρανικής Ορθοδοξίας είναι ένα πολύ σημαντικό καθήκον για το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και ίσως το κύριο επιχείρημα για τη δικαιολόγηση του γεγονότος ότι το Φανάρι έχει εισβάλει στο κανονικό έδαφος μιας άλλης Εκκλησίας.

Αλλά οι θάλαμοι του Ντουμένκο μπόρεσαν να εκπληρώσουν αυτό το καθήκον τα τελευταία 5 (πέντε!) χρόνια; Φυσικά και όχι. Και τόσο οι ίδιοι όσο και οι εκπρόσωποι άλλων Εκκλησιών που παρακολουθούν στενά την κατάσταση στην Ουκρανία συζητούν γι' αυτό.

OCU και «ενότητα»
Το πρόβλημα των σχέσεων μεταξύ των πρώην εκπροσώπων της UOC-KP και της UAOC, που περιγράφεται στην αρχή του άρθρου, δεν είναι καθόλου νέο και δεν προέκυψε σήμερα.

Στην πραγματικότητα, η διαίρεση εντός της OCU υπάρχει από την πρώτη ημέρα της δημιουργίας αυτής της δομής. Επιπλέον, ακόμη και πριν από το «συμβούλιο ενοποίησης» ήταν σαφές ότι ο Φιλάρετος (UOC-KP) αντιμετώπιζε τους αυτοκέφαλους (UAOC) πολύ περιφρονητικά, καθώς τους θεωρούσαν λιγότερο «γεμάτους χάρη» από τους ίδιους.

Το 2018, ο «επίσκοπος» της UAOC, Afanasiy Shkurupiy, προσβλήθηκε βαριά από τον γραμματέα Τύπου της UOC-KP, Yevstratiy Zorya, ο οποίος δήλωσε στους δημοσιογράφους σχετικά με τις διαβουλεύσεις «για το συμβούλιο ενοποίησης»: «Πού, πότε και με ποιον πραγματοποιούνται αυτές οι "διαβουλεύσεις"; Σε ασφαλή σπίτια και πάνω από ένα ποτήρι ουίσκι; Ή στα πίσω δωμάτια του τσίρκου; Και πότε θα πας στην αρένα;!"

Οι μαθητές του Denisenko και του Malevich μπήκαν στην αρένα αρκετά γρήγορα. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2021 (μετά την «ενοποίηση» και τον Τόμο), ο ίδιος Shkurupiy κατηγόρησε τον «αρχιεπίσκοπο» της OCU, Mitrofan Butynsky, για επιδρομή στις ενορίες της κοσμητείας του Χάρκοβο. «Έτσι κάνουμε εδώ. Είναι οδυνηρό και προσβλητικό το γεγονός ότι αυτή είναι η αρχή της ανάπτυξης της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας. Λοιπόν, αυτό για το οποίο πολέμησαν, αυτό συνάντησαν!» έγραψε τότε ο «ιεράρχης» της OCU Αθανάσιος.

Λίγο αργότερα, ο Shkurupiy ευχαρίστησε τους «ιερείς» του που παρέμειναν πιστοί στο «ωμοφόριο του» και δεν πήγαν σε ανταγωνιστή. Και όταν διαβάζετε τέτοιες λέξεις, έχετε την εντύπωση ότι μιλάμε για εντελώς διαφορετικές δομές και όχι για σχέσεις μέσα σε μία.

Και με αυτή την έννοια, η ιστορία του Shkurupiy δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας.

Το γεγονός είναι ότι η OCU, παρά τις ηχηρές δηλώσεις περί ενότητας και κανονικότητας, δεν έχει λύσει το πρόβλημα της επισκοπικής ηγεσίας. Δηλαδή, σήμερα σχεδόν κάθε επισκοπή της δομής του Ντουμένκο έχει τουλάχιστον δύο «επισκόπους» και μερικές έχουν τρεις. Για παράδειγμα, ο τίτλος «Ternopil» ανήκει σε τρεις «ιεράρχες» ταυτόχρονα - Nestor Pysyk (Ternopil και Kremenets), Tikhon Petraniuk (Ternopil και Buchatsky) και Pavlo Kravchuk (Ternopil και Terebovlyansky).

Η κατάσταση είναι η ίδια στο Chernivtsi και τη Vinnytsia, όπου οι οπαδοί του Ντουμένκο έχουν επίσης τρεις «επισκόπους». Επιπλέον, σύμφωνα με αυτούς, υπάρχουν περιπτώσεις όπου κοινότητες τριών επισκοπών της OCU λειτουργούν σε ένα χωριό!

Από την άποψη του κανονικού εκκλησιαστικού δικαίου, αυτό είναι μια απόλυτη ανωμαλία, η οποία δεν έχει αναλογία σε καμία άλλη Εκκλησία. Αυτό είναι καλά κατανοητό εντός της OCU. Στο Τσερνιβτσί, εκπρόσωποι μιας «επισκοπής» από τη δομή του Ντουμένκο πρότειναν να ενωθούν οι εκπρόσωποι των άλλων δύο «επισκοπών» προκειμένου να επιτευχθεί «ενοποίηση».

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια μιας από τις συνεντεύξεις στο Radio Liberty, ο Ντουμένκο ρωτήθηκε εάν το γεγονός ότι τρεις «επίσκοποι» της OCU ενεργούν ταυτόχρονα στη Βίνιτσα έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες των Οικουμενικών Συνόδων. Ο Σεργκέι Πέτροβιτς απάντησε ότι «μετά τη συγχώνευση, αποφασίστηκε ότι όλοι, όπως ήρθαν, έτσι μένουν», αλλά αυτή η διαδικασία «θα εξομαλυνθεί με την πάροδο του χρόνου». Εάν η OCU παραβιάζει τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας τώρα, ο Σεργκέι Ντουμένκο δεν απάντησε. Αλλά είναι γεγονός ότι η διαδικασία της «ενοποίησης» δεν έχει ακόμη εξομαλυνθεί. Τι σημαίνει αυτό; Το γεγονός ότι ο Τόμος δεν εκπλήρωσε τον σκοπό του και δεν μπόρεσε να ενώσει τους Ορθόδοξους Χριστιανούς της Ουκρανίας. Επιπλέον, ακόμη και οι ίδιοι οι σχισματικοί δεν πέτυχαν ενότητα.

Ο Τόμος δεν έφερε ενότητα στους Ορθοδόξους Χριστιανούς της Ουκρανίας
Το γεγονός αυτό είναι τόσο προφανές, ώστε οι ιεράρχες των άλλων κατά τόπους Εκκλησιών μιλούν γι' αυτό. Σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ της Εκκλησίας της Ελλάδος, αντί για ειρήνη και ενότητα, ο Τόμος εξαπέλυσε «έναν άνευ προηγουμένου διωγμό της κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία τελεί υπό το ωμοφόριο του Μητροπολίτη Ονούφριου».

Είναι βέβαιος ότι ο Τόμος δεν βοήθησε ούτε εκείνους που τον υποστήριξαν στην Ουκρανία, επειδή «οι άνθρωποι που διώκουν, ληστεύουν, καταφεύγουν στη βία δεν βρίσκονται στο δρόμο της σωτηρίας, αλλά στο δρόμο της καταστροφής».

Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας, ο οποίος δήλωσε το 2020 ότι «οι πρωτοβουλίες στην Ουκρανία μετά από δύο χρόνια προφανώς δεν έχουν δώσει το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα».

«Για εκατομμύρια Ουκρανούς Ορθοδόξους Χριστιανούς, ούτε η ειρήνη ούτε η ενότητα έχουν επιτευχθεί», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος.

Το γεγονός της έλλειψης ενότητας μεταξύ των Ορθοδόξων της Ουκρανίας επισημαίνει και η Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας, η οποία, συγκρίνοντας τον Τόμο της και τον Τόμο της OCU, δήλωσε: «Το κυριότερο, ωστόσο, είναι ότι στην Αλβανία (μετά την απονομή του Τόμου – σ.σ.) η ειρήνη και η ενότητα έχουν έρθει, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Ουκρανία, με δυσμενείς συνέπειες για ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία».

Τι έχουμε τελικά;
Από όλα αυτά, μόνο ένα συμπέρασμα είναι προφανές: η OCU δεν είναι ικανή για ενοποίηση. Η «ενοποιητική» ρητορική της ηγεσίας αυτής της δομής είναι μόνο μια πρόσοψη, πίσω από την οποία κρύβεται βαθιά εχθρότητα, ακόμη και μέσα στην ίδια τη δομή Ντουμένκο. Αλλά μπορεί αυτό να θεωρηθεί έκπληξη; Μπορεί να υπάρξει ενότητα εν Χριστώ όπου ανθεί το μίσος και η επιθετικότητα;

Ένας μύλος είναι ανίκανος να αναθρέψει έναν χριστιανό και οι εκκλήσεις για ενότητα στους ήχους αυτού του μύλου φαίνονται εξαιρετικά κυνικές. Και μέχρι η OCU να καταλάβει ότι το εκκλησιαστικό σχίσμα ξεπερνιέται όχι με «συγχωνεύσεις και ενοποιήσεις», αλλά μόνο με μετάνοια και αλλαγή γνώμης, η κατάσταση θα επιδεινωθεί.