UOC και αρχές: Είναι δυνατόν να οικοδομηθούν φιλικές σχέσεις;

Στις 11 Ιουνίου 2024, πραγματοποιήθηκε συνάντηση μεταξύ των πρεσβευτών των χωρών της Ομάδας των Επτά (G7) και των εκπροσώπων του Παν-Ουκρανικού Συμβουλίου Εκκλησιών και Θρησκευτικών Οργανώσεων. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο Πρόεδρος του Τμήματος Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης της UOC Μητροπολίτης Nizhyn και Priluki Κλήμης και ο Αντιπρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της UOC Αρχιερέας Νικολάι Ντανίλεβιτς.

Αν είχε γίνει μια τέτοια συνάντηση πριν από 2-3 χρόνια, δεν θα προκαλούσε μεγάλο ενδιαφέρον - μια συνηθισμένη συνάντηση πρωτοκόλλου, τίποτα περισσότερο. Ωστόσο, υπό το φως των πρόσφατων γεγονότων που σχετίζονται με τις κυβερνητικές προσπάθειες να απαγορευτεί η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, η συμμετοχή της αντιπροσωπείας της UOC σε αυτή τη συνάντηση προκαλεί κάποιο ενδιαφέρον και μας αναγκάζει να κάνουμε αρκετές ερωτήσεις.

Πρώτον, γιατί δεν έχουν προσκληθεί εκπρόσωποι της Εκκλησίας μας σε εσωτερικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή του AUCCRO τον τελευταίο καιρό; Για παράδειγμα, δεν προσκλήθηκαν σε συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, δεν προσκλήθηκαν να συζητήσουν το νομοσχέδιο 8371 και για κάποιο λόγο δεν προσκλήθηκαν στις ΗΠΑ. Ας θυμηθούμε ότι τηλεφώνησαν μόνο όταν έφτασαν εκπρόσωποι της Διάσκεψης των Εκκλησιών της Ευρώπης .

Δεύτερον, γιατί αντιπρόσωποι της UOC συμμετείχαν σε συνάντηση με τους πρεσβευτές των χωρών της G7 την παραμονή της Ελβετικής Συνόδου Κορυφής για την Ειρήνη;

Τρίτον, γιατί δεν προσκλήθηκαν καθόλου εκεί, ποια ήταν η λειτουργία των εκπροσώπων της UOC σε αυτή τη συνάντηση;

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις.

Ποια Σύνοδος ευλόγησε τη συνεδρίαση;
Η ηγεσία της UOC στις σχέσεις της με τις ουκρανικές αρχές καθοδηγείται από την αρχή «μην κάνετε κακό», παρόμοια με αυτή που καθοδηγεί τους γιατρούς στη σχέση τους με ένα άρρωστο άτομο. Ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Ονούφριος προσπαθεί με κάθε δυνατό τρόπο να εξομαλύνει όλα τα τραχιά άκρα, σχεδόν ποτέ δεν επικρίνει τις ενέργειες των αρχών, ποτέ δεν μιλάει για πολιτικά θέματα και αν μιλάει για τη δίωξη της UOC, τότε μόνο στο πλαίσιο της υπομονής και ταπεινοφροσύνης.

Μπορείτε να καταλάβετε την τακτική του: Ο Μακαριώτατος έχει ένα τεράστιο ποίμνιο για το οποίο είναι υπεύθυνος και κάθε λέξη του μπορεί να προκαλέσει κακό σε έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων.

Επομένως, αρχικά υποθέσαμε ότι ο Μητροπολίτης Κλήμης και ο Αρχιερέας Νικολάι Ντανίλεβιτς πήγαν στη συνάντηση με την ευλογία του Προκαθήμενου της UOC: για να αποφευχθεί η σύγκρουση και απλώς από ταπεινοφροσύνη.

Ωστόσο, ήδη όταν αυτό το άρθρο ήταν έτοιμο, μια έκκληση από τον Μητροπολίτη Λογγίνο (Zhara) εμφανίστηκε στο τηλεγραφικό κανάλι της Μονής Banchensky, στο οποίο ο Επίσκοπος, απευθυνόμενος απευθείας στον Μητροπολίτη Κλήμη και στον Αρχιερέα Νικόλαο, έθεσε την ερώτηση: « Ποια Σύνοδος σας ευλόγησε μια τέτοια άνομη συνάντηση, στην οποία πήρες μέρος; «Το ερώτημα, ας πούμε, είναι πολύ σοβαρό, γιατί η αυτοβούληση σε τέτοια θέματα δεν είναι απλώς εκδήλωση ανυπακοής, αλλά σχεδόν πρόκληση για τον κλήρο. Τελικά, ένας ιεράρχης δεν μπορεί να εκπροσωπεί την Εκκλησία χωρίς την ευλογία του Προκαθήμενου της; Ας μη βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα και ας περιμένουμε τα λόγια του ίδιου του επισκόπου Κλήμεντος.

Για «μορφές συνεργασίας» Εκκλησίας και κράτους
Αλλά σε κάθε περίπτωση, πολλές φράσεις που είπε ο Μητροπολίτης Κλήμης κατά τη διάρκεια της συνάντησης είναι πολύ δύσκολο να κατανοηθούν σωστά, ειδικά στο πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ των σύγχρονων ουκρανικών αρχών και της Εκκλησίας.

Ειδικότερα, ο Επίσκοπος σημείωσε ότι «χάρη στην απόκτηση μορφών συνεργασίας μεταξύ της Εκκλησίας και του ουκρανικού κράτους στον ανθρωπιστικό τομέα κατά τη διάρκεια του πολέμου, η Εκκλησία έχει την ευκαιρία να αποδείξει αποτελεσματικά το κάλεσμά της, να δείξει αγάπη για τον πλησίον. Ουκρανική κοινωνία».

Ο Μητροπολίτης Κλήμης έχει δίκιο ότι η Εκκλησία δείχνει πραγματικά αγάπη για τον πλησίον στην ουκρανική κοινωνία. Ωστόσο, χάρη σε ποιες ακριβώς «μορφές συνεργασίας» με το κράτος το κάνει αυτό η Εκκλησία; Μπορεί το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις αρχές, ένας ιερέας μπορεί να γίνει ιερέας μόνο εάν φύγει από την UOC να ονομαστεί «μορφή συνεργασίας»;

Επίσης, ποια ακριβώς είναι η «μορφή συνεργασίας» στην οποία εμπίπτουν πολλά γεγονότα, όταν η διοίκηση διαφόρων στρατιωτικών μονάδων, στο έδαφος των οποίων βρίσκονταν οι εκκλησίες της UOC, όχι μόνο διέκοψε τη συνεργασία με τους ιερείς της κανονικής Εκκλησίας, αλλά και μεταβίβασε τις εκκλησίες της υπέρ της OCU;

Ή ας θυμηθούμε τον αρχιερέα Sergei Chertilin, από τον οποίο, κατά τη διάρκεια ερευνών, εκπρόσωποι της SBU κατέσχεσαν ένα ποσό πολλών εκατοντάδων χιλιάδων εθνικού νομίσματος και δεν το έχουν επιστρέψει ακόμη, έχοντας διαπράξει όχι μόνο μια παράνομη πράξη, αλλά και παρεμπόδιση της εκτέλεσης της ίδιας ανθρωπιστικής αποστολής της Εκκλησίας;

Στην πραγματικότητα, ο επίσκοπος Κλήμης γνωρίζει καλύτερα από εμάς ότι η Εκκλησία συνεχίζει τις δραστηριότητές της αποκλειστικά από πατριωτικές σκέψεις και αγάπη για την Ουκρανία και όχι χάρη σε «μορφές συνεργασίας» με τις αρχές. Έπρεπε να ευχαριστήσει όχι το κράτος, αλλά τους απλούς πιστούς που δίνουν τα τελευταία τους χρήματα για να σώσουν τις ζωές στρατιωτών - τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Κάποιοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι όμως κάνουν τα πάντα για να το αποτρέψουν αυτό.

Και επομένως, το να λέμε ότι χάρη στις αρχές η Εκκλησία μπορεί να φέρει εις πέρας την ανθρωπιστική της αποστολή σημαίνει να είσαι αχάριστος σε εκείνους τους ανθρώπους που πραγματικά βοηθούν τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας και όσους επλήγησαν από τον πόλεμο. Το κράτος δεν έχει καμία σχέση με αυτό.

Για τη θρησκευτική ελευθερία στην Ουκρανία
Ιδιαίτερη σύγχυση προκάλεσε η δήλωση των συμμετεχόντων στη συνάντηση ότι «παρά τον στρατιωτικό νόμο, τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες γενικά διασφαλίζονται στην Ουκρανία, λειτουργούν δημοκρατικοί θεσμοί και δικαστήρια. Ταυτόχρονα, προκύπτουν προβληματικά ζητήματα που απαιτούν διάλογο και συμφωνημένες λύσεις μεταξύ θρησκειών και αρχών».

Αυτή είναι μια δήλωση ότι όλα τα απαραίτητα θρησκευτικά δικαιώματα και ελευθερίες διασφαλίζονται στην Ουκρανία. Αναφέρει ότι η Ουκρανία είναι παράδειγμα δημοκρατίας και θρησκευτικής ελευθερίας και εάν υπάρχουν προβλήματα, επιλύονται στο πνεύμα του διαλόγου και συμφωνούνται από ομολογίες και αρχές. Αυτό δεν είναι απλώς ένα ψέμα - είναι κυνισμός στον υψηλότερο βαθμό.

Το να συμφωνήσουμε με μια τέτοια δήλωση σημαίνει ότι ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή διεξάγονται απολύτως άγριες ποινικές υποθέσεις εναντίον αρκετών ιεραρχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, που κατηγορούνται ότι διαδίδουν «φιλορωσικές» αφηγήσεις και υποστηρίζουν τη χώρα επιτιθέμενη. Αυτή τη στιγμή, σε νομοθετικό επίπεδο, η Βερχόβνα Ράντα πιθανώς προσπαθεί να απαγορεύσει την UOC «στο πνεύμα του διαλόγου».

Επίσης, πιθανώς, σε συμφωνία με τις αρχές, οι κοινότητες της UOC μετακινούνται «ελεύθερα» στην OCU και οι τροχοί, οι λοστοί, τα σπασμένα σαγόνια και τα χέρια είναι ακριβώς εκείνα τα πράγματα που «απαιτούν διάλογο».

Επιπλέον, οι αρχές προσπαθούν να αφαιρέσουν τη Λαύρα του Κιέβου Pechersk, πραγματοποιούν επιθεωρήσεις στη Λαύρα Pochaev, έχουν αφαιρέσει τη Μονή Kremenets - και όλα αυτά, όπως αποδεικνύεται, ήταν «συμφωνημένα»;

Να υπενθυμίσουμε επίσης ότι ο Μητροπολίτης Αρσένιος Svyatogorsky, ο ιερέας της UOC Αρχιερέας Σέργιος Chertilin και ορθόδοξοι δημοσιογράφοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο προφυλακιστήριο.

Με άλλα λόγια, η Εκκλησία μας περνάει τώρα την πιο δύσκολη περίοδο της πρόσφατης ιστορίας της. Οι άνθρωποι που μιλούν για αυτό βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα, και οι άνθρωποι που προσπαθούν να προστατεύσουν τις εκκλησίες τους διακινδυνεύουν την υγεία τους. Το να μην το βλέπεις αυτό, να λες ότι «όλα είναι καλά» σημαίνει ότι προδίδεις αυτούς και την Εκκλησία.

Εκκλησία και δύναμη: μαθήματα από την ιστορία
Ο Μητροπολίτης Κλήμης και ο Αρχιερέας Νικολάι Ντανίλεβιτς μπορεί να γίνει κατανοητοί. Δεν θέλουν να μοιραστούν τη μοίρα εκείνων των ιεραρχών και των ιερέων που ήδη δικάζονται. Ποια είναι τα παράπονά μας; Είναι ότι αν δεν μπορείς να πεις την αλήθεια, τότε τουλάχιστον μην πεις ψέματα. Η σιωπή σε αυτή την κατάσταση θα ήταν πιο αποδεκτή από την υπογραφή ενός εγγράφου, τα λόγια του οποίου είναι σαν μαχαίρι στην πλάτη όλων όσων σήμερα υπερασπίζονται τις εκκλησίες, τα μοναστήρια, τη Λαύρα και την Εκκλησία τους. Επιπλέον, ο Μητροπολίτης Κλήμης και ο Αρχιερέας Νικολάι Ντανίλεβιτς κατά τη συνάντηση με τους πρέσβεις της G7 ενήργησαν αποκλειστικά ως πρόσθετοι (τα ονόματά τους δεν θεωρήθηκε καν απαραίτητο να συμπεριληφθούν στη λίστα των συμμετεχόντων στη συνάντηση). Ολόκληρη η λειτουργία τους συνοψίστηκε στο να πουν μια λέξη με όλους τους άλλους - "έγκριση!"

Ίσως, με τη συμμετοχή τους σε αυτή τη συνάντηση, εκπρόσωποι της UOC ακολούθησαν τα ίδια κίνητρα με τον Πατριάρχη Σέργιο του Στραγκόροντ, ο οποίος είπε στους πρεσβευτές ξένων κρατών ότι δεν υπήρχε δίωξη της Εκκλησίας στην ΕΣΣΔ. Ο Πατριάρχης Σέργιος ήλπιζε ότι με τα λόγια του θα σταματούσε την καταστροφή της Εκκλησίας από την άθεη σοβιετική κυβέρνηση, αλλά στις αρχές του 1941 η Εκκλησία είχε σχεδόν πάψει να υπάρχει. Καμία δήλωση ή δήλωση πίστης δεν θα μπορούσε να την σώσει.

Ακριβώς το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τη συνάντηση της AUCCRO με τους πρεσβευτές της G7. Σκοπός ήταν να καταδείξει σε ολόκληρο τον κόσμο την παραμονή της Ελβετικής Συνόδου Κορυφής για την Ειρήνη ότι όλα είναι καλά στην Ουκρανία, ότι είναι πραγματικά ένα δημοκρατικό κράτος, όπου έννοιες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες γίνονται σεβαστά ακόμη και παρά τον πόλεμο.

Πολιτικό όφελος για τις αρχές
Είναι εξαιρετικά ασύμφορο για τις ουκρανικές αρχές να εμφανίζονται ως διώκτες στα μάτια των δυτικών συναδέλφων τους, επειδή οι έννοιες της ελευθερίας της θρησκείας, της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας της συνείδησης στη Δύση έχουν συχνά μεγαλύτερη βαρύτητα από τα χρήματα, την επιρροή, την εξουσία και την κυριαρχία. Η δημοκρατία είναι πρώτα απ' όλα η ευκαιρία να πιστεύεις στον Θεό όπως θέλεις, και στη Δύση όχι μόνο το καταλαβαίνουν, αλλά και το υπερασπίζονται και το υποστηρίζουν με κάθε δυνατό τρόπο.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συνάντηση με την G7 έπρεπε να δείξει ότι η Ουκρανία είναι μια δημοκρατική χώρα. Και είναι κρίμα που σε αυτή την «παράσταση» παραβρέθηκαν εκπρόσωποι της ίδιας της Εκκλησίας εναντίον της οποίας διεξάγεται σήμερα ένας πραγματικός πόλεμος. Επιπλέον, όχι μόνο αποδέχθηκαν, αλλά και υποστήριξαν τα ψέματα που μεταδόθηκαν από τους συμμετέχοντες στη συνάντηση.

Συμπεράσματα
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας βρίσκεται σε δύσκολη πολιτική κατάσταση. Αντιμετωπίζει νομικές διαδικασίες που εκλαμβάνονται ως πολιτικά υποκινούμενες. Υπάρχει απίστευτη πίεση στις θρησκευτικές ελευθερίες στην Ουκρανία. Οι αρχές προσπαθούν να περιορίσουν τις δραστηριότητες του UOC, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της θρησκευτικής ελευθερίας.

Ωστόσο, ως απάντηση σε αυτό, εκπρόσωποι της Εκκλησίας προσπαθούν να δείξουν την πίστη τους, δικαιολογώντας τους εαυτούς τους λέγοντας «για να μην χειροτερέψουν τα πράγματα».

Και σε αυτήν την κατάσταση, τον πιο σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι δυτικοί θεσμοί και η διεθνής κοινότητα, ενώπιον της οποίας η Ουκρανία προσπαθεί να εμφανιστεί ως δημοκρατικό κράτος που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες.

Οι αρχές κατανοούν ότι η φήμη τους στα μάτια των δυτικών εταίρων θα μπορούσε να πληγεί σοβαρά λόγω των κατηγοριών για παραβίαση των θρησκευτικών ελευθεριών. Αυτό σημαίνει ότι είναι αδύνατο να παραμείνουμε σιωπηλοί μπροστά σε αυτήν ακριβώς τη διεθνή κοινότητα για το τι συμβαίνει στην Ουκρανία στον θρησκευτικό τομέα, και να πούμε το αντίθετο είναι τουλάχιστον κυνικό.