Ο Βαρθολομαίος στην Ουκρανία: όταν η «μητέρα εκκλησία» δεν είναι πια μητέρα

Η άφιξη του επικεφαλής του Φαναρίου προκάλεσε διαμαρτυρίες από τους πιστούς της UOC. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ήρθε ως ποιμένας ή ως πολιτικός;

Το 2001 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β επισκέφθηκε την Ουκρανία. Τον κάλεσαν Καθολικοί ιεράρχες και οι ουκρανικές αρχές. Και αυτό ήταν νόμιμο, αφού ο πάπας δεν είναι μόνο θρησκευτικός ηγέτης, αλλά και πολιτικός, είναι ο αρχηγός του κράτους του Βατικανού. Με τον Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, φαίνεται ότι η κατάσταση είναι παρόμοια. Ήταν επίσης προσκεκλημένος από τη θρησκευτική δομή την OCU και από τις ουκρανικές αρχές, από τον Ζελένσκι. Εδώ όμως είναι το πρόβλημα. Αν και ο Ντουμένκο μπορούσε να καλέσει τον κ.κ. Βαρθολομαίο, ωστόσο ο Ζελένσκι όχι. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Εκκλησία μας είναι χωρισμένη από το κράτος. Ο πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δεν είναι πολιτικός, από την άποψη των ουκρανικών αρχών, είναι απλώς ο επικεφαλής μιας από τις τουρκικές θρησκευτικές οργανώσεις, όπως, για παράδειγμα, ο αρχηγός των μουσουλμάνων της Τουρκίας Ali Erbash ή ο επικεφαλής ραβίνος της Τουρκίας Ishak Haleva.

Παρ 'όλα αυτά, οι αρχές δέχθηκαν τον Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο ως πολιτικό ανώτατου επιπέδου. Στις 20 Αυγούστου, στο αεροδρόμιο, τον συνάντησε αντιπροσωπεία του πρωθυπουργού Σμίγαλ, μετά την άφιξη, σχεδόν τη νύχτα, έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, την επόμενη ημέρα πραγματοποιήθηκαν επίσημες συναντήσεις με τον επικεφαλής του κοινοβουλίου Ραζουμκόφ και τον ίδιο τον πρωθυπουργό Σμίγαλ. Τέλος, κατά τη διάρκεια των επίσημων εορτασμών προς τιμήν της 30ης επετείου της Ημέρας της Ανεξαρτησίας, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος πήρε τη θέση του στην κερκίδα των VIP καλεσμένων δίπλα στους προέδρους της Λετονίας, της Εσθονίας, της Λιθουανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Με ποια ιδιότητα ήταν εκεί; Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο.

Σε ποιον ήρθε ο κ.κ. Βαρθολομαίος;

Ονομαστικά, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος δεν έχει ποίμνιο στην Ουκρανία. Ακόμη και η OCU διαβεβαιώνει ότι ο τίτλος του «Οικουμενικός» δεν είναι ένδειξη ισχύος, αλλά μόνο μια ιστορική ιδιότητα που απομένει μετά την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Κατά συνέπεια, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως δεν έχει καμία υπεροχή επί της OCU και για τους Ουκρανούς δεν είναι τίποτα. Στην πραγματικότητα, αυτό επιβεβαιώθηκε από την επίσκεψη στην Ουκρανία - ακόμη και μεταξύ των υποστηρικτών της OCU, η άφιξη του κ.κ. Βαρθολομαίου δεν προκάλεσε ενδιαφέρον. Ας εμβαθύνουμε στην πρόσφατη ιστορία για σύγκριση.

Το 2009, 2010, 2011 και 2013, ο Πατριάρχης της Ρωσικής Εκκλησίας κ.κ. Κύριλλος επισκέφθηκε την Ουκρανία. Ας δούμε πώς τον συνάντησαν οι πιστοί άνθρωποι. Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων συγκεντρώθηκαν για λειτουργίες με τη συμμετοχή του Πατριάρχη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και ήρθαν εκεί οι ίδιοι, με δική τους πρωτοβουλία.

Στην περίπτωση με την άφιξη του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, βλέπουμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Στις 21 Αυγούστου, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μιχαήλ του OCU, πραγματοποιήθηκε η «δοξολογία» - πανηγυρική λειτουργία για τη συνάντηση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Υπήρχε η εντύπωση ότι τόσο ο καθεδρικός ναός όσο και ολόκληρη η πλατεία μπροστά του θα έπρεπε να έχουν γεμίσει από ανθρώπους που ανυπομονούσαν να χαιρετήσουν τον πατριάρχη που έδωσε στην OCU Τόμο. Στην πραγματικότητα όμως, όλα ήταν διαφορετικά. Ναι, ο ναός του Αγίου Μιχαήλ γέμισε, αλλά γέμισε με τον «κλήρο» της OCU με πανομοιότυπα καμιλάβκι. Υπήρχαν μόνο μερικές δεκάδες πιστοί, αυτό φαίνεται καθαρά στο πλάνο της μετάδοσης.

Το βράδυ της ίδιας ημέρας, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος πραγματοποίησε βραδινή λειτουργία στην εκκλησία του Αγίου Ανδρέα, την οποία έδωσαν οι αρχές υπό τη Σταυροπηγία του Φαναρίου. Η κατάσταση είναι πανομοιότυπη - βλέπουμε τους «ιεράρχες» της OCU, βλέπουμε δημοσιογράφους και «VIP ενορίτες»: Ποροσένκο, Γιούρας, την εγκληματική αρχή Πετρόφσκι. Δεν βλέπουμε απλούς πιστούς. Η κατάσταση έπρεπε να διορθωθεί από την Θεία Λειτουργία στο έδαφος του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 22 Αυγούστου. Την προηγούμενη μέρα, ήρθαν μηνύματα από όλες τις περιοχές σχετικά με την οργάνωση μεταφοράς με λεωφορεία για αυτήν τη Θεία Λειτουργία στην OCU. Ως εκ τούτου, κατάφεραν να συγκεντρώσουν περισσότερους από χίλιους ανθρώπους εκεί, οι οποίοι αναμείχθηκαν με τον «κλήρο» της OCU, και συνεπώς, η εικόνα της τηλεόρασης αποδείχθηκε ικανοποιητική. Αλλά αν θυμηθούμε τις πρόσφατες δηλώσεις της OCU ότι το 58% όλων των Ουκρανών είναι ενορίτες της, τότε δεν θα έπρεπε να ήταν εκατοντάδες και χιλιάδες, αλλά εκατομμύρια. Δεν υπήρχαν εκατομμύρια, και όσοι ήρθαν, χαιρέτησαν με ενθουσιασμό όχι τον Τούρκο καλεσμένο, αλλά ένα εντελώς διαφορετικό άτομο, τον Πετρό Ποροσένκο.

Η συμπεριφορά των «ιεραρχών» της OCU, όταν ο Οικουμενικός πατριάρχης διάβασε την ομιλία του , είναι επίσης ενδεικτική. Όρθιοι στο βωμό, γελούν, μιλούν στο τηλέφωνο και συζητούν δυνατά κάτι μεταξύ τους. Δεν ακούνε, δεν τους ενδιαφέρει.

Αλλά στην Ουκρανία υπήρχαν δεκάδες χιλιάδες αληθινοί πιστοί που έψαχναν για μια συνάντηση με τον Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, αν και όχι με την ιδιότητά του που θα ήθελε.

Βαρθολομαίος και UOC

Ακόμη και πριν από την άφιξη του επικεφαλής του Φαναρίου, πρακτικά σε όλες τις επισκοπές της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, υπήρξε ένα κύμα διαμαρτυριών κατά της επίσκεψής του. Οι ενορίτες έγραψαν αφίσες ζητώντας του να αποφύγει να έρθει. Ο λόγος είναι απλός και προφανής - η νομιμοποίηση των Ουκρανών σχισματικών από τον Βαρθολομαίο οδήγησε σε τεράστια προβλήματα για πολλές κοινότητες. 144 ναοί που κατασχέθηκαν από επιδρομείς της OCU, εκατοντάδες παράνομες επανεγγραφές, οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορούν να οδηγήσουν σε κατασχέσεις. Ξυλοκοπημένοι ενορίτες και ηγούμενοι, ιερείς με τις οικογένειές τους έξω από τα σπίτια τους, εχθρότητα και μίσος - όλα αυτά είναι οι συνέπειες της επέμβασης του Φαναρίου, την οποία ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αποκαλεί ευλογία για τους Ουκρανούς. Και αυτό δεν είναι όλες φαντασιώσεις των περιθωριοποιημένων, υπάρχει ένας τεράστιος όγκος βίντεο υλικών και μαρτυριών των θυμάτων. Επιπλέον, ήδη σε δεκάδες χωριά, οι κοινότητες από τις οποίες οι νεοσσοί του Βαρθολομαίου πήραν τους ναούς είναι σε θέση να χτίσουν νέους. Για αυτούς τους ανθρώπους, το κεφάλι του Φαναρίου δεν είναι ποιμένας του Χριστού, αλλά ένα πρόσωπο που έδωσε το πράσινο φως σε μια προσπάθεια να καταστρέψει την Εκκλησία τους. Μια εκκλησία με εκατομμύρια ενορίτες.

Όταν έγινε σαφές ότι ο κ.κ. Βαρθολομαίος έρχεται όμως στην Ουκρανία, οι πιστοί αποφάσισαν να συναντηθούν μαζί του για να του πουν την πραγματική κατάσταση στο πρόσωπό του. Πολλοί ενορίτες της UOC ενώθηκαν για να υπερασπιστούν την Εκκλησία τους στη δημόσια ένωση «Λαϊκοί». Έστειλαν μια επιστολή στο Φανάρι με την οποία  τον κάλεσαν σε μια συνάντηση στις 21 Αυγούστου μπροστά από την Βερχόβνα Ράντα. Όταν ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ήρθε στην Ουκρανία, χιλιάδες ενορίτες παρατάχθηκαν κατά μήκος της εθνικής οδού από το αεροδρόμιο προς το Κίεβο. Κρατούσαν πλακάτ με πρόσκληση στον κ.κ. Βαρθολομαίο σε συνάντηση και πορτραίτα του Μακαριωτάτου κ.κ. Ονουφρίου, από τον οποίο το Φανάρι, στις φαντασιώσεις του, «στέρησε» τον τίτλο του Μητροπολίτη Κιέβου. Τεράστια πανό αναρτήθηκαν στις γέφυρες με πρόσκληση σε συνάντηση. Δηλαδή, ο κ.κ. Βαρθολομαίος μάλλον ήξερε ότι τον ανέμεναν.

Και έτσι, ήρθε η ημέρα της συνάντησης, 10 χιλιάδες Ουκρανοί συγκεντρώθηκαν μπροστά από τη Βερχόβνα Ράντα.

Τι έκανε ένας άνθρωπος που επαναλαμβάνει συνεχώς την ανησυχία για την ενότητα της Ουκρανικής Ορθοδοξίας, για την ευημερία ολόκληρου του ουκρανικού λαού;

Ίσως ο επικεφαλής του Φαναρίου, ως αληθινός ποιμένας, βγήκε στους πιστούς, τους άκουσε και υποσχέθηκε να λύσει όλα τα προβλήματα; Οχι. Επέλεξε να μην τους δώσει προσοχή. Ο πολυτελής κορτέζος του Βαρθολομαίου μπήκε στην Βερχόβνα Ράντα μέσα από την αυλή. Όλα συνέβησαν όπως στις ταινίες δράσης του Χόλιγουντ, μέσα σε λίγες στιγμές - όταν πλησίασε η αυτοκινητοπομπή, οι πύλες άνοιξαν και έκλεισαν ακριβώς πίσω από το τελευταίο αυτοκίνητο. Με τον ίδιο τρόπο, κρυφά, μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου Ντμίτρι Ραζούμκοφ, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος έφυγε από το κτίριο από την πίσω πόρτα. Δεν βγήκε στους πιστούς τις επόμενες δύο ημέρες, όταν τέλεσαν  Όρθια προσευχή κάτω από τα παράθυρα της κατοικίας του.

Δηλαδή, για τους εκατομμύρια πιστούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, ο επικεφαλής του Φαναρίου δεν βρήκε χρόνο. Ας δούμε με τι ήταν τόσο απασχολημένος.

Συναντήθηκε με τον Πρόεδρο, τον Πρωθυπουργό, τον ομιλητή της Βερχόβνας Ράντας, συναντήθηκε με τον πρώην Πρόεδρο Γιούστενκο, πρώην Πρόεδρο Ποροσένκο, έφαγε σε ένα εορταστικό δείπνο στην Ελληνική Πρεσβεία, συναντήθηκε με τα παιδιά των Τατάρων της Κριμαίας και τον στρατό, μίλησε σε φόρουμ βετεράνων, παρακολούθησε δεξίωση στην Ακαδημία του Πέτρου Μογίλα στο Κίεβο, συναντήθηκε με την ελληνική διασπορά, φύτεψε δέντρα στη Βολοντίμιρκα Γκόρκα, παρουσίασε τον τίτλο του άρχοντα στον χορηγό της OCU «βασιλιά της μπίρας» Ανδρέα Μαστόλα, παρακολούθησε την υποδοχή του Προέδρου με αφορμή την Ημέρα της Ανεξαρτησίας.

Όπως μπορείτε να δείτε, το πρόγραμμα ήταν πολύ φορτωμένο. Πού μπορεί κανείς να βρει χρόνο να συναντηθεί με τους πιστούς της μεγαλύτερης Εκκλησίας της χώρας - της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην οποία υπάρχουν 12 μισή χιλιάδες ενορίες. Και αυτά τα λόγια είναι ειρωνεία. Αν ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ήταν πάστορας και όχι πολιτικός, θα είχε βγει στους πιστούς καθ 'οδόν από το αεροδρόμιο. Προτιμά όμως να μην τους δίνει προσοχή, να προσποιείται ότι δεν υπάρχουν.

Ωστόσο, μια φορά θυμήθηκε την κανονική Εκκλησία. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος δήλωσε ότι ήταν έτοιμος να ακούσει τους πιστούς της UOC, αλλά με τις δικές του προϋποθέσεις: «Σας προσκαλούμε σε αυτόν τον ιερό καιρό και από καθαρή καρδιά καλούμε τους αδελφούς εν Χριστώ, ιεράρχες σε αυτήν τη χώρα, τους κληρικούς και πιστούς που δεν επικοινωνούν μαζί μας στην εκκλησία, για να επανεξετάσουν τη θέση τους και να προωθήσουν την ειρηνική συνύπαρξη και αμοιβαία κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων και των ορθοδόξων χριστιανών εδώ, μοιράζοντας την αγάπη για την ταυτότητα, χάριν της συμφιλίωσης και της καθιέρωσης ανοχής, ανοχής, την οποία όλοι χρειαζόμαστε. Εμείς, ως μητρική εκκλησία, είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε προβλήματα, να διαλύσουμε αμφιβολίες, να θεραπεύσουμε το άγχος, να θεραπεύσουμε τραυματισμούς με τη χάρη του Θεού όλων των παιδιών μας, πάντα, αλλά στο πλαίσιο μιας αφιερωμένης εκκλησιαστικής παράδοσης».

Τι σημαίνει στα μάτια του Φαναρίου, «το πλαίσιο μιας αφιερωμένης εκκλησιαστικής παράδοσης»; Δεν είναι δύσκολο να μαντέψουμε - αυτό σημαίνει να υποκλιθούμε στον λαϊκό Σεργκέι Ντουμένκο.

Μεταξύ άλλων, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος παρευρέθηκε σε μια συνεδρίαση του Παν-Ουκρανικού Συμβουλίου Εκκλησιών και Θρησκευτικών Οργανώσεων, όπου μίλησε λεπτομερώς με Καθολικούς και Ουνίτες. Ανακοίνωσε την επιθυμία των Ορθοδόξων και Καθολικών «να αποκαταστήσουν την ενότητα στην κοινωνία» και χάρισε στον επικεφαλής των Ουνιτών Σβιατόσλαβ Σεβτσούκ μια παναγία με αναμνηστική επιγραφή.

Σβιατόσλαβ Σεβτσούκ: «Για μένα, αυτό είναι ένα συμβολικό σημάδι ότι η μητρική εκκλησία αντιμετωπίζει την κόρη της με προσοχή και εμείς, ως εκκλησία θυγατέρων, σεβόμαστε τη μητρική εκκλησία. Η Παναγία είναι δείγμα επισκοπικής αξιοπρέπειας. Και το να λάβεις μια παναγία από τα χέρια του πατριάρχη είναι ένα σημάδι αναγνώρισης της επισκοπικής αξιοπρέπειας όχι μόνο για μένα, αλλά και για την επισκοπή της εκκλησίας μας».

***

Ποια είναι η ουσία; Ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος συνομίλησε με τις ουκρανικές αρχές, πολιτικούς, κρατικούς αξιωματούχους, αλλά απέφυγε επιμελώς εκείνους τους οποίους ήταν υποχρεωμένος να συναντήσει - εκείνους τους οποίους αποκαλεί συνεχώς το ποίμνιό του και τα παιδιά του – τους πιστούς της UOC. Ως αποτέλεσμα, η διαίρεση, την οποία το Φανάρι επιδείνωσε με τον Τόμο του, παρέμεινε και συνεχίζεται.

Εν τω μεταξύ, την ώρα που ένας καλεσμένος από την Τουρκία πήγαινε σε δεξιώσεις και δείπνα, δεκάδες χιλιάδες πιστοί της UOC προσευχήθηκαν στην επόμενη θρησκευτική πομπή. Αυτή τη φορά – στη Λαύρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Ποτσαΐβ. Ρίξτε μια ματιά σε αυτό το βίντεο, όπου 40 χιλιάδες άνθρωποι, έχοντας ξεπεράσει τα 250 χιλιόμετρα, μπαίνουν στο μοναστήρι. Κοιτάξτε τους μητροπολίτες της UOC, τον Θεόδωρο του Καμενετσποντόλσκι ή τον Σέργιο του Τερνόπιλ, που περπάτησαν στο ίδιο ράσο μαζί με τους σταυροφόρους και τώρα συγκρίνετε τους με τον επιβλητικό πολιτικό κ.κ. Βαρθολομαίο και την ουκρανική του συνοδεία. Και πείτε μου - από ποιον από αυτούς πρέπει να καθοδηγείται ένας απλός πιστός που αναζητά τον δρόμο προς τον Χριστό; Νομίζω ότι η απάντηση είναι προφανής.