უკრაინაში მკვეთრად გაიზარდა რელიგიის გამო „უარყოფილების“ წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმეების რაოდენობა
200-მდე საქმეა აღძრული 336-ე მუხლით - „მობილიზაციისას ან განსაკუთრებულ ვადაში სამხედრო სამსახურში გაწვევაზე უარის თქმა“.
უკრაინაში შეინიშნება სისხლის სამართლის საქმეების გაზრდის ტენდენცია მამაკაცების მიმართ, რომლებიც უარს ამბობენ სამხედრო სამსახურზე რელიგიური მიზეზების გამო, აღნიშნა ნორვეგიის ადამიანის უფლებათა ცენტრმა - ფორუმი, 18 2025 წლის 10 მარტს.
უფლებადამცველები განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევენ სისხლის სამართლის კოდექსის 402-ე მუხლის დარღვევას („დაუმორჩილებლობა სამხედრო ან საბრძოლო ვითარებაში“), რომელიც განკუთვნილია სამხედრო მოსამსახურეებისთვის, მაგრამ სულ უფრო ხშირად გამოიყენება იმ მოქალაქეების მიმართ, რომლებმაც უარი თქვეს სამხედრო ფიცის დადებაზე.
ყველაზე გახმაურებულ საქმეებს შორისაა ბაპტისტის სერგეი სემჩუკის საქმე, რომელსაც იარაღის აღებაზე უარის თქმისთვის 5 წელი მიუსაჯეს. სამხედრო აღრიცხვისა და გაწვევის სამსახურის ცნობით, მას იარაღის გარეშე უნდა ემსახურა, თუმცა მოგვიანებით 402-ე მუხლით პასუხისგებაში მიეცა „დაუმორჩილებლობისათვის“.
უფლებადამცველი ორგანიზაციის ფორუმი 18-ის ცნობით, 402-ე მუხლით აღძრული საქმეების რაოდენობა იზრდება, განსაკუთრებით იეჰოვას მოწმეებსა და სხვა რელიგიურ ჯგუფებს შორის. მაგალითად, მხოლოდ იეჰოვას მოწმეებს აქვთ 7-მდე მომზადებული საქმე ამ მუხლის მიხედვით, რაც, მკვლევარების აზრით, ახალი ზეწოლის ტაქტიკაა, რათა აიძულონ ისინი უარი თქვან რწმენაზე.
ამავდროულად, სისხლის სამართლის კოდექსის 336-ე მუხლი („უარი სამხედრო სამსახურში გაწვევაზე მობილიზაციისას ან განსაკუთრებულ ვადაში“) ასევე ფართოდ გამოიყენება „კეთილსინდისიერი პირების“ დევნაზე. ფორუმი 18-ის მონაცემებით, სასამართლოში უკვე განიხილება დაახლოებით 200 საქმე და მზადდება დაახლოებით 600 ახალი საქმე, რომელთა უმეტესობა ასევე მიმართულია იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ.
უფლებადამცველს ეუბნებიან, რომ უკრაინაში რელიგიური მრწამსის ალტერნატიული სამსახური არ არსებობს, თუმცა ეს ეწინააღმდეგება საერთაშორისო პრაქტიკას და ასევე ქვეყნის კონსტიტუციას.
გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისმა (გაუუკო) აღნიშნა, რომ აღმსარებლობის გამო სამხედრო სამსახურზე უარის თქვა ისჯება მე-18 მუხლით („აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლება“) და აღიარა „თითოეული ადამიანის უფლებაა, უარი თქვას სამხედრო სამსახურზე, როგორც აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლების უფლების ლეგიტიმური განხორციელება“. გაეეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისმა ასევე აღნიშნა კეთილსინდისიერი უარის თქმის ინსტრუქციაში, რომ მე-18 მუხლი არის „განუსხვისებელი უფლება… საგანგებო სიტუაციის დროსაც კი, როდესაც საფრთხე ექმნება თანამემამულეებს“, - ნათქვამია პუბლიკაციაში.
ორგანიზაცია აღნიშნავს, რომ ამის მიუხედავად, უკრაინის თავდაცვის სამინისტრო ამტკიცებს, რომ შეზღუდული ალტერნატიული სერვისი, რომელიც ნებადართულია მშვიდობიან პერიოდში, არ შეიძლება გამოყენებულ იქნას ომის დროს.
„უკრაინის კონსტიტუციის 35-ე მუხლი უზრუნველყოფს სამხედრო სამსახურზე უარის თქმის უფლებას. „ჩინოვნიკები უარს ამბობენ ალტერნატიულ მომსახურებაზე მობილიზებულ მამაკაცებზე, რომლებიც ითხოვენ მათი კონსტიტუციური უფლებების დაცვას“, - აცხადებენ ისინი.
როგორც მჟკ-მა დაწერა, იეჰოვას კიდევ ერთ მოწმეს მიესაჯა სამწლიანი პატიმრობა მობილიზებაზე უარის თქმის გამო.
