რატომ არ არიან თითქმის ბერები მეუ-ში, მაშინ როცა დევნილ უმე-ში მათი რიცხვი სულ უფრო და უფრო იზრდება?
ხელისუფლება მეუ-ს სრულად უჭერს მხარს, თუმცა იქ ბერები თითქმის არ არიან. ამავდროულად, დევნილ უმე-ში, ბერად აღკვეცა სრულდება რამდენიმე დღეში ერთხელ. რატომ?
როდესაც ჩვენს დროში ვინმე გადაწყვეტს, უარი თქვას ოჯახზე, კარიერაზე, მატერიალურ სიმდიდრესა და „რაციონალური სამყაროს“ კომფორტზე სალოცავი კელიას გულისთვის, ეს ყოველთვის გაკვირვებას იწვევს. მაგრამ სწორედ ასეთი ადამიანები - ბერები - ხდებიან ყველაზე ნათელი დასტური იმისა, რომ ეკლესია არა მხოლოდ არსებობს, არამედ სუნთქავს, იბრძვის და იმარჯვებს. მხოლოდ ის ადამიანი შეიძლება გახდეს ბერი, ვინც, ფოტიკის წმინდა დიადოქეს სიტყვებით, „სრული სისავსით განიცადა ღვთის სიტკბო“.
არსებითად, მონაზვნობა ცხოვრების განსაკუთრებული წესია, რომელიც მოიცავს თავმდაბლობას, მონანიებას და სულიერ ბრძოლას. მისი მიზანია ღმერთისადმი სრული მინდობა. ბერი თავის ცხოვრებას ლოცვას, მარხვასა და სულის გაუმჯობესებას უძღვნის. უბრალოდ შეუძლებელია „შემთხვევით“ ბერად აღკვეცა. ყოველივე ამის შემდეგ, ბ საკმაოდ გრძელი ერად აღკვეცამდე გზა უნდა გაიაროს, რაც მოიცავს ეკლესიაში ცხოვრებას, ღმერთთან კომუნიკაციას მის საიდუმლოებებში, ლოცვას და ამქვეყნიური ამაოების უარყოფას. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც ხელს უწყობს მონაზვნურად აღკვეცის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებას, არის იმ ადამიანების მაგალითი, ვინც უკვე ბერად აღიკვეცა.
როგორც სუროჟის მიტროპოლიტმა ანტონმა თქვა, მხოლოდ მას შეუძლია თავად მიიღოს მონაწილეობა ამ ნათელში, ვინც სხვა ადამიანის თვალში ხედავს ქრისტეს აღდგომის ნათელს. ზოგადად, ბერები არა მხოლოდ მათთვის არიან მაგალითი, ვისაც სურს მონაზვნური აღთქმის დადებით ღმერთს მიუძღვნას სიცოცხლე, არამედ მათთვისაც, ვინც ამქვეყნად აგრძელებს ცხოვრებას. წმინდა იოანე კლიმაკმა დაწერა, რომ „ერისკაცთა ნათელი ბერები არიან, ბერების ნათელი კი - ანგელოზები“.
ბერები ლამპარები არიან მსოფლიოს ღამისა. ისინი ბრწყინავენ არა საკუთარი თავისთვის, არამედ იმისთვის, რომ სხვები არ დაიკარგონ. გასაკვირი არ არის, რომ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ბერებისადმი დამოკიდებულება ყოველთვის განსაკუთრებული იყო და თავად მონასტრები არასდროს აღიქმებოდნენ, როგორც „სათადარიგო აეროდრომი“ დამარცხებულებისთვის. ისინი სიწმინდის ლაბორატორიებია, სადაც ეკლესია გარდაქმნის ადამიანის ბუნებას და ამტკიცებს, რომ დაცემულ სხეულშიც კი შეიძლება ღმერთისკენ მიმავალი გზის პოვნა.
საინტერესოა, რომ ქრისტიანობის პირველ საუკუნეებში ბერების უმეტესობა მღვდელი არ იყო და არც მათკენ ისწრაფვოდა. ისინი უდაბნოში წავიდნენ, რათა მთლიანად ლოცვას მიეძღვნათ თავი. დროთა განმავლობაში, მოწაფეები მათ გარშემო შეიკრიბნენ და პირველი სამონასტრო თემები შექმნეს. საბოლოო ჯამში, მათ სურდათ „სამყაროსთვის გარდაცვალება“, როგორც ამას წმინდა ანტონი დიდი წერდა. მაგრამ ეს „სიკვდილი“ სინამდვილეში სიცოცხლის ახალი ფორმის დაბადება იყო - ცხოვრების, სადაც ადამიანი არ არის გაფანტული ათასობით ცდუნებაში, არამედ ღმერთთან ერთიანობისკენ ისწრაფვის. მათი რწმენა ამას მოითხოვდა, რადგან, როგორც ფიოდორ დოსტოევსკიმ ზუსტად აღნიშნა (ამ სიტყვების ალიოშა კარამაზოვის პირში ჩადებით), „მე არ შემიძლია „ყველაფრის“ ნაცვლად ორი რუბლი მივცე და „მომყევი“-ს ნაცვლად მხოლოდ წირვაზე წავიდე“.
მონაზვნობა მადლის საპასუხო რეაქციაა. როდესაც ადამიანი გრძნობს, თუ როგორ ეხება ქრისტე მის გულს, მას აღარ შეუძლია ისე იცხოვროს, როგორც ადრე, იცხოვროს ისე, როგორც ყველა დანარჩენი ცხოვრობს. ეს ნიშნავს, რომ ეკლესია ცოცხალია არა მაშინ, როდესაც მას აქვს უზარმაზარი ეკლესიები ან განვითარებული სოციალური პროგრამები, არამედ მაშინ, როდესაც მასში არიან ადამიანები, რომლებმაც უპასუხეს „დიახ“ ქრისტეს მოწოდებას. რადგან თუ ადამიანებს არ სურთ, რომ თავიანთი ცხოვრება მთლიანად ღმერთს მიუძღვნან, ეს ნიშნავს, რომ ისინი არ ენდობიან ეკლესიის სულიერ გამოცდილებას, რომელშიც ისინი ჯერ კიდევ იმყოფებიან.
ასეთი „ეკლესიის“ ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითად შეიძლება ჩაითვალოს მეუ.
თავად განსაჯეთ: 2021 წლის ოფიციალური მონაცემებით (მოგვიანებით ისინი არ გამოქვეყნებულა), მთელ მეუ-ში 233 ბერია. თუ ამ რიცხვს გამოვაკლებთ „ეპისკოპოსებს“ (რომლებსაც თავიანთი თანამდებობის გამო „ბერებს“ უწოდებენ), მივიღებთ 171 ადამიანს.
საინტერესოა, რომ უკრაინის სქიზმატური სტრუქტურების გაერთიანებამდე, ანუ 2018 წლამდე, ეს მაჩვენებელი გარკვეულწილად მაღალი იყო - 240 ადამიანი (219 უმე კს-ში და 21 უამე-ში). ანუ, 7 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ამჟამად „გაერთიანებული“ მეუ-ს „ბერების“ რაოდენობა 7 ადამიანით შემცირდა. ხაზგასმით აღვნიშნავთ, რომ ის არ გაიზარდა, არამედ შემცირდა. რაზე მიუთითებს ეს დინამიკა? რომ ადამიანებს არ სურთ აღთქმის დადება „ეკლესიაში“, რომელსაც არ ენდობიან.
დუმენკოს სტრუქტურაში „მონასტრიზმის“ სავალალო მდგომარეობის დასტურია ლავრაში ცოტა ხნის წინ გამართული „ბერების ფორუმი“, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო დაახლოებით… 4-5 ადამიანმა, რომლებიც „ბერად აკურთხეს“. აღსანიშნავია, რომ ეს ფორუმი ჩატარდა „მეუ-ს ახალგაზრდულ საქმეთა სინოდალური ადმინისტრაციის, მეუ-ს მონასტრებისა და ბერმონაზვნობის სინოდალური კომისიის, მეუ-ს კიევ-პეჩერის ლავრის მონასტრის, კიევ-პეჩერის ლავრის ეროვნული ნაკრძალისა და Cowo.guru-ს აზროვნებისა და მოქმედების გარემოს ერთობლივი ძალისხმევით“. ანუ, ეპიფანეს ორ სინოდალურ განყოფილებას, „მეუ-ს კიევ-პეჩორის ლავრას მონასტერს“ და ნაკრძალს „პირველი პაისიანური საკითხავებისთვის“ ათი ადამიანის შეკრებაც კი არ შეუძლია. და ეს გასაკვირი არ არის, რადგან უბრალოდ არავის აქვს სურვილი.
მაგალითად, ნამდვილი ლავრის ყოფილი ბერის, აბრაამ ლოტიშის ხელმძღვანელობით „კიევ-პეჩორის ლავრის“ „წირვა-ლოცვებიდან“ რეგულარულ ფოტორეპორტაჟებში მუდმივად 5-6 სახე ციმციმებს. სწორედ ეს არის მეუ-ს „სახე“. სწორედ მათი გულისთვის დაიწყო ხელისუფლებამ ლავრას ეს სამარცხვინო ჩამორთმევა. და თუ უკრაინის ცენტრალური სალოცავისთვის ხალხის შეკრება შეუძლებელია, მაშინ რა შეგვიძლია ვთქვათ სხვა ადგილებზე?
2022 წლის მონაცემებით, უკრაინის ეთნოპოლიტიკისა და სინდისის თავისუფლების სამსახურის (ესთს) მონაცემებით, მეუ-ში 79 მონასტერი ფუნქციონირებს. თუ 233-ს 79-ზე გავყოფთ, მივიღებთ, რომ დუმენკოვის სტრუქტურის თითოეულ მონასტერში 3-ზე ნაკლები „ბერი“ ცხოვრობს. ანუ, მეუ-ში ლავრისთვის ბერების მოზიდვა უბრალოდ შეუძლებელია.
უფრო მეტიც, არც 2024 წელს და არც ერთი წლით ადრე არ გვახსოვს, რომ დუმენკოს რომელიმე კოლეგას „მონაზვნური“ აღთქმა მიეღო. საქმე იმაშიც კი არ არის, რომ აღკვეცა მეტ-ნაკლებად რეგულარულად არ სრულდება; ისინი პრაქტიკულად საერთოდ არ ხდება. ეს სავალალო ფაქტი მღვდელ ანდრეი შიმანოვიჩს, რომელიც გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მეუ-ში იმყოფებოდა, 2024 წელს აცნობეს.
„სერიოზული პრობლემებია, როდესაც ვამბობ, რომ კიევის მართლმადიდებლურ სასულიერო აკადემიაში 5 წელია ბერად აღკვეცა არ მომხდარა. ეს ნიშნავს, რომ ახალგაზრდებს, რომლებიც სემინარიებსა და აკადემიებს ამთავრებენ, არ სურთ სერიოზულად დაუკავშირონ თავიანთი ცხოვრება ამ სტრუქტურას. მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის ნორმალური არ არის, როდესაც ბერად აღკვეცა პრაქტიკულად არ ხდება. „ეს პრობლემაა, დიდი პრობლემა“, - წერდა შიმანოვიჩი. შეუძლებელია არ დაეთანხმოთ მას.
ამავდროულად, სრულიად განსხვავებულ სურათს ვხედავთ უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში. ომამდე ჩვენს ეკლესიას 260 მონასტერი და 4630 ბერი ჰყავდა. თუმცა, უმე-ისს მტრებიც კი იძულებულნი არიან აღიარონ, რომ სინამდვილეში ეს მაჩვენებელი გაცილებით მაღალია. ამგვარად, უნიატური გამოცემის, RISU-ს თანახმად, უმე-ში „დღეს ეკლესიის 258 მონასტერი და 56 სკიტია, რომლებშიც დაახლოებით 5000 ბერი და მონაზონი მოღვაწეობს“.
თუმცა, შესაძლოა, ეს რიცხვიც კი ზუსტი არ იყოს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ 2021 წელს პოჩაევის ლავრის ტერიტორიაზე გამართულ უმე-ს სამონასტრო კონგრესში მონასტრების დაახლოებით 300 (!) აბატი და იღუმენი მონაწილეობდა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უმე-ში მონასტრის წინამძღოლები გაცილებით მეტია, ვიდრე მეუ-ს ყველა „ბერი“ ერთად აღებული. მაგრამ ეს ყველაფერი არ არის.
ჩვენი ეკლესია რთულ პერიოდს გადის. თითქმის ყოველდღე გვესმის ამა თუ იმ ეკლესიის აღების შესახებ, ვხედავთ უზარმაზარ სიბინძურეს, რომელსაც უკრაინული მედია აფრქვევს ეკლესიაზე, სასულიერო პირებსა და რიგით მორწმუნეებზე, ვხდებით მათ მიმართ მიმართული შეურაცხყოფისა და მანიპულაციების მოწმეები.
მარტივად რომ ვთქვათ, დღეს უმე-ის მორწმუნე ყოფნა, სულ მცირე, პოპულარული არ არის. ხოლო სამღვდელო წოდების მიღება ან ბერად აღკვეცა ნიშნავს არა მხოლოდ დაცინვის, არამედ მუქარის ობიექტად გახდომას. და მაინც, უმე-ის მორწმუნეები ბერები ხდებიან მასიური მასშტაბით.
ამრიგად, მხოლოდ დიდი მარხვის პირველ თვეში, ყველაზე კონსერვატიული შეფასებით, უკრაინის მართლმადიდებლურ ეკლესიაში 22 სამონასტრო აღკვეცა შესრულდა. ანუ, ჩვენი ეკლესიის იმ მორწმუნეთა რიცხვი, რომლებიც ბერებად მხოლოდ 2025 წლის მარტში აღიკვეცნენ, გაცილებით მეტია, ვიდრე ლავრაში მეუ-ს „მონასტრულ“ ფორუმში მონაწილეთა რაოდენობა.
რას ნიშნავს ეს?
წმინდა ნიკოლოზ სერბელმა ერთხელ თქვა, რომ „მონაზვნობა არ არის წესი, არამედ გამონაკლისია წესიდან, მაგრამ გამონაკლისი, რომლის გარეშეც ქრისტეს ეკლესია ვერასდროს იქნებოდა ის, რაც არის“.
ანუ, უფრო რადიკალურად რომ ვთქვათ, თუ მონაზვნობა არ არსებობს, მაშინ ეკლესიის სტრუქტურა გაქრობის პირასაა. ამიტომ, რამდენიც არ უნდა წერდნენ დუმენკოს მომხრეები იმ მხარდაჭერის შესახებ, რომელიც სოციალური კვლევების თანახმად, მათ სტრუქტურას უკრაინის მაცხოვრებლებს შორის აქვს, სინამდვილეში ყველაფერი სხვაგვარადაა. უკრაინელები არ ჩქარობენ მეუ-ში მონაზვნური აღთქმის მიღებას. როგორც ჩანს, ისინი გრძნობენ, რომ ამ სტრუქტურაში არ არსებობს სულიერი ცხოვრება, რომელიც სიწმინდისკენ მიიყვანდა და მათ გამოკვებავდა.
ჭეშმარიტი მონაზვნობა არის ღვთის ცოცხალი ყოფნის მოწმობა სამყაროში, ეს არის გზა, რომელიც მარადისობის გულისთვის ამქვეყნიურ ამაოებაზე უარის თქმა.
და დაე, დღეს უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესია დევნილი იყოს, მედიაში დევნიდნენ და ეკლესიებს აერთმევდნენ, მაგრამ დღეს მას უფრო მეტი ბერი ჰყავს, ვიდრე „აყვავების“ პერიოდში. და ეს პარადოქსულია მხოლოდ ერთი შეხედვით. თუ გავიხსენებთ ქრისტეს სიტყვებს: „ნეტარ ხართ თქვენ, როცა გგმობენ, გდევნიან და ყველანაირ ბოროტებას გიკეთებენ ჩემს გამო“, ყველაფერი თავის ადგილზე დადგება.
