«Έτοιμος να κάνει την κάθε πιθανή θυσία»: συνεργασία Φαναρίου και CIA

Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας (Σπύρου) δεν έκρυβε πολύ πιστή στάση απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Φωτογραφία: ΕΟΔ

Στις 7 Φεβρουαρίου του 2020 το ελληνικό γραφείο ειδήσεων «Ρομφαία», σαφώς συμπονετικό προς το Φανάρι, δημοσίευσε ένα άρθρο για στενούς δεσμούς της αμερικανικής CIA με έναν από τους πιο σημαντικούς και ταυτόχρονα πιο επικρινόμενους από τους Πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης, Αθηναγόρα (Σπύρου). Τι λένε τα έγγραφα της μυστικής αμερικανικής διεύθυνσης και τι εμφάνιση έχουν οι δραστηριότητες του Πατριάρχη Αθηναγόρα στο φως τους;

Τα ίδια τα έγγραφα της CIA, τα οποία ανέφερε ο συντάκτης του άρθρου, δημοσιεύτηκαν πολύ νωρίτερα, το 2016.

Ανακύπτει μια λογική ερώτηση: γιατί οι Έλληνες δίνουν προσοχή σε αυτά τα έγγραφα μόνο τώρα και γιατί δημοσίευσαν το αντίστοιχο άρθρο στον ιστότοπο «Ρομφαία, που συμπαθεί το Φανάρι;

Χωρίς να καταλήξουμε σε αφηρημένες θεωρίες συνωμοσίας, μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι στην ελληνική θρησκευτική κοινότητα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για τις τρέχουσες ενέργειες του Φαναρίου. Όχι όλοι οι Έλληνες μοιράζονται τον ισχυρισμό ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης είναι ο επικεφαλής στον Ορθόδοξο κόσμο και ότι ενσωματώνει το «πρότυπο της Ορθοδοξίας». Πάρα πολλοί Έλληνες καταλαβαίνουν τον κίνδυνο του Ορθοδόξου Παπισμού και δεν θέλουν την Κωνσταντινούπολη να ακολουθήσει τα βήματα της Ρώμης από αυτή την άποψη.

Αλλά ταυτόχρονα υπάρχει ένα πολύ ισχυρό κόμμα στο ελληνικό περιβάλλον, το οποίο θέτει τον ελληνικό εθνικισμό πάνω από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, πάνω από την Ορθοδοξία αυτή καθαυτή. Αυτό το κόμμα, βεβαίως, προσπαθεί με όλα τα διαθέσιμα μέσα να επιβεβαιώσει την ανωτερότητα του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης ως σύμβολου του μεγαλείου της ελληνικής φυλής.

Αντανάκλαση του αγώνα αυτών των κομμάτων μπορεί να θεωρηθεί η εμφάνιση στο «Ρομφαία» άρθρου, το οποίο δυσφημεί έναν από τους σημαντικότερους πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης από το πρόσφατο παρελθόν.

Τώρα ας στραφούμε στο περιεχόμενο του ίδιου του άρθρου.

Οι συντάκτες, βασισμένοι σε έγγραφα της CIA, αναφέρουν ένα απόσπασμα από την αλληλογραφία δύο μυστικών πρακτόρων – Ulius L. Amoss και David Burns. Από αυτό προκύπτει ότι το 1942 ο Αθηναγόρας (Σπύρου), που ήταν αρχιεπίσκοπος της Αμερικανικής Αρχιεπισκοπής του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης, προσέφερε στη CIA τις υπηρεσίες της Εκκλησίας. «Ο Αρχιεπίσκοπος ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένος που σε συνάντησε και γευμάτισε μαζί σου. Μου είπε πως όλες οι υπηρεσίες του οργανισμού του βρίσκονται στη διάθεσή σου», – γράφει ο πράκτορας. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας τόνισε ότι οι «υφιστάμενοί» του είναι έτοιμοι να συμμορφωθούν με απολύτως οποιαδήποτε εντολή των αμερικανικών αρχών και ειδικότερα της CIA: «Έχω τρεις Επισκόπους, 300 ιερείς και μία μεγάλη και ευρέως εξαπλωμένη οργάνωση. Όσοι είναι υπό τις διαταγές μου, είναι υποτακτικοί σου! Μπορείς να τους διατάξεις για όποια υπηρεσία τους χρειάζεσαι. Δεν θα υπάρξουν ερωτήσεις και οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά. Σας παρακαλώ όπως πείτε στον κ. Burns ότι εκ μέρους μου ισχύει αυτό».

Παρακάτω η αλληλογραφία αποκαλύπτει κάποιες λεπτομέρειες υπηρεσιών της «Οργάνωσης Αθηναγόρα» παρεχομένων στη CIA. Ο επικεφαλής της Αμερικανικής Αρχιεπισκοπής στην ουσία παρέδωσε στην CIA 100 000 από τους ενορίτες του ηλικίας επιστράτευσης, διαβιβάζοντας τα προσωπικά τους δεδομένα. Ήταν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και οι αμερικανικές αρχές χρειάζονταν να στρατολογήσουν νεαρούς για να στείλουν στην Ευρώπη στα πεδία μάχης. Ο αγώνας ενάντια στον ναζισμό, φυσικά, είναι δίκαιος, αλλά κάτι δείχνει ότι από την πλευρά του αρχηγού της Αρχιεπισκοπής έμοιαζε με προδοσία. Εξάλλου, αυτοί οι νεαροί θα μπορούσαν να πάνε στο μέτωπο εθελοντικά, ενώ έτσι, πιθανότατα, απλά τους έπιασαν μετά το μαρκάρισμα του αρχιεπίσκοπου.

«Έχω τρεις Επισκόπους, 300 ιερείς και μία μεγάλη και ευρέως εξαπλωμένη οργάνωση. Όσοι είναι υπό τις διαταγές μου, είναι υποτακτικοί σου! Μπορείς να τους διατάξεις για όποια υπηρεσία τους χρειάζεσαι»

Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας (Σπύρου) στον πράκτορα της CIA

Γι’ αυτό ο Αθηναγόρας έλαβε γραπτές ευχαριστίες από τον τότε επικεφαλής της CIA, William J. Donovan. Εις απάντηση είπε ότι «είμαι έτοιμος να υποβάλω τον εαυτό μου σε οποιοδήποτε καθήκον και να κάνω την κάθε πιθανή θυσία για την πολυαγαπημένη χώρα μας, η οποία αγωνίζεται για την Παγκόσμια ελευθερία και δικαιοσύνη και για τη Νέα Ημέρα που έρχεται». Είναι αδύνατο να φανταστούμε ότι τέτοια λόγια γράφτηκαν από θρησκευόμενο άνθρωπο, προκαθήμενος της Ορθοδόξου Αρχιεπισκοπής κιόλας. Πώς πρέπει να αντιληφθεί η προθυμία να υπακούσετε σε «οποιοδήποτε καθήκον»; Και ποιες θυσίες σχεδίαζε να κάνει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας στις αγαπημένες του Ηνωμένες Πολιτείες;

Πολύ πιθανό η δημοσιευμένη αλληλογραφία να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου και ότι η συνεργασία του Αθηναγόρα και των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών ήταν βαθύτερη και πιο πολυμερή. Αλλά κάποιος μπορεί ήδη να καταλάβει από αυτό που έγινε γνωστό: ο Αθηναγόρας εξέφραζε την πλήρη ετοιμότητα να εκτελέσει οποιαδήποτε εντολή της CIA, χωρίς να θέτει περιττές ερωτήσεις.

Τώρα, ας κοιτάξουμε από το πρίσμα αυτού του γεγονότος στις δραστηριότητες του Αθηναγόρα ως Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης. Το 1948 οι αμερικανικές ειδικές υπηρεσίες και το διπλωματικό τμήμα πραγματοποίησαν την επιχείρηση «Αθηναγόρας», με αποτέλεσμα ο πατριάρχης ο Μάξιμος Ε’ (Βαπόρτζης) να απομακρυνθεί από τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και να αντικατασταθεί από τον Αθηναγόρα (Σπύρου). Παρεμπιπτόντως, η εργασία αποφοίτησης του Αθηναγόρα στο τέλος της θεολογικής σχολής στη Χάλκη είχε τον τίτλο «Περί εκλογής του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως από τον Μέγα Κωνσταντίνο έως την πτώση της Κωνσταντινούπολης». Οπότε ο Αθηναγόρας γνώριζε όλες τις λεπτομέρειες απόλυσης και διορισμού Πατριαρχών Κωνσταντινούπολης.

Οι δραστηριότητες του Αθηναγόρα ως Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης χαρακτηρίζονταν από τρία βασικά σημεία:

1. Αντιστάθμισμα στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.
2. Καθιέρωση της αποκλειστικής εξουσίας της Κωνσταντινούπολης στον Ορθόδοξο κόσμο.
3. Προσέγγιση με το Βατικανό.

Στην πραγματικότητα, ο Αθηναγόρας διορίστηκε πατριάρχης για να αντισταθεί στο Πατριαρχείο της Μόσχας, καθώς ο προκάτοχός του, ο Πατριάρχης Μάξιμος Ε’, εξέφραζε ορισμένες συμπάθειες προς την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Το 1946 αναγέννησε το έθιμο, σύμφωνα με το οποίο την Αναστάσιμη νύχτα ο διπλωματικός εκπρόσωπος της Ρωσίας (ΕΣΣΔ) συνόδευε τον Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης από την κατοικία του έως την εκκλησία και έστειλε επίσης την επίσημη αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης το 1948 για τους εορτασμούς της 500ης επετείου του Αυτοκέφαλου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γι’ αυτό το λόγο τον ανάγκασαν να υποβάλει αίτηση παραίτησης, προκηρύχτηκε τρελός και φυλακίστηκε υπό την εποπτεία του στο Chambésy (κατοικία του Φαναρίου στην Ελβετία), απαγορεύοντας τέλεση λειτουργιών.

Ο Αθηναγόρας δεν έκρυψε ποτέ τα αντιρωσικά συναισθήματά του. Ακόμη πριν γίνει πατριάρχης το 1947, έλεγε: «Η Αμερική βοηθά την Τουρκία και την Ελλάδα, αφού γνωρίζει ότι τα δύο αυτά κράτη πρέπει να πολεμήσουν ενάντια στο άγριο θηρίο που απειλεί την ανθρωπότητα». Έχοντας γίνει πατριάρχης, ανταποκρίθηκε πλήρως στις προσδοκίες των προστατών του στην Ουάσινγκτον.

Κάτω από τον πατριάρχη Αθηναγόρα η ιδέα της υπεροχής του Φαναρίου πάνω σ’ όλη την Ορθόδοξη διασπορά έλαβε νέα ώθηση για ανάπτυξη. Στην ιδεολογική ερμηνεία του Φαναρίου αυτό ονομάστηκε «υπέρβαση του στενού εθνικού χαρακτήρα της Ελληνικής Ορθοδοξίας». Αλλά στην πράξη είχε ως αποτέλεσμα την παρέμβαση στις υποθέσεις άλλων Τοπικών Εκκλησιών.

Το 1952 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας ανακοίνωσε τη σύγκληση της «Πανορθόδοξου Μεγάλης και Αγίας Συνόδου» και άρχισε ενεργές προετοιμασίες γι’ αυτήν. Αυτή η πρωτοβουλία και η ενεργή συντονιστική δραστηριότητα του Φαναρίου κατά την προετοιμασία της Συνόδου συνέβαλαν στη διάδοση της ψευδούς πεποίθησης ότι μόνο οι Πατριάρχες της Κωνσταντινούπολης μπορούν να συγκαλούν παντορθόδοξες Συνόδους.

Κάτω από τον πατριάρχη Αθηναγόρα η ιδέα της υπεροχής του Φαναρίου σε ολόκληρη την Ορθόδοξη διασπορά έλαβε νέα ώθηση για ανάπτυξη.

Όσον αφορά την προσέγγιση με το Βατικανό, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας έκανε ένα πραγματικά ιστορικό βήμα: το 1965, μαζί με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ αφαίρεσαν τα αμοιβαία αναθέματα που επιβλήθηκαν το 1054, όταν έγινε επισήμως το Μεγάλο Σχίσμα της Ορθοδοξίας με τον Καθολικισμό. Στην επιστολή του με την ευκαιρία αυτή ο Αθηναγόρας έγραψε: «Το 1054, σύμφωνα με τη μυστηριώδη παραχώρηση του Θεού, επάνω στην Εκκλησία κατέβηκε η καταιγίδα: οι σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών της Ρώμης και της Κωνσταντινούπολης δοκιμάστηκαν και η αγάπη που τους κρατούσε ενωμένη τραυματίστηκε τόσο έντονα που στην αγκαλιά των Εκκλησιών του Θεού εμφανίστηκε το ανάθεμα. <...> Αλλά καθώς σήμερα εκδηλώθηκε η καλοσύνη του Θεού προς εμάς, υποδεικνύοντας τον δρόμο της συμφιλίωσης, ιδιαίτερα στον αμοιβαίο ζήλο, ευλογημένο και καρποφόρο, τόσο από την πλευρά της Παλαιάς όσο και της Νέας Ρώμης, στην ανάπτυξη αδελφικών σχέσεων αποφασίστηκε να προχωρήσουμε στη διόρθωση απόψεων για παρελθόντα γεγονότα και να ξεπεράσουμε, στο μέτρο του δυνατού για κάθε μια από τις Εκκλησίες, τα συσσωρευμένα εμπόδια που μπορούν να απομακρυνθούν».

Επιστολή δεν έχει ούτε μία λέξη για τα αιρετικά λάθη των Λατίνων, για το ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζει τον εαυτό της ως «μία, αγία, καθολική και αποστολική Εκκλησία».

Και την παραμονή της «αφαίρεσης» του αναθέματος, ο Πατριάρχης Αθηναγόρας συναντήθηκε με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ στην Ιερουσαλήμ, κάτι που δεν είχε συμβεί εδώ και πάνω από 500 χρόνια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ελληνική εικονογραφία υπάρχει ακόμη και εικόνα αυτής της συνάντησης:

Είναι επίσης γνωστή η στάση του Πατριάρχη Αθηναγόρα στις αιρέσεις γενικώς. Ο Γάλλος ιστορικός και θεολόγος, Olivier Clement, στο βιβλίο του «Συζητήσεις με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα» αναφέρει τα λόγια του για τις αιρέσεις: «Δεν τις βλέπω (αιρέσεις – σημείωση του συντάκτη) πουθενά! Βλέπω μόνο αλήθειες, μερικές, περιορισμένες, οι οποίες μερικές φορές βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου, οι οποίες προσπαθούν να κατανοήσουν και να καλύψουν ένα ανεξάντλητο μυστήριο».

Τώρα ας θυμηθούμε πώς ο Αθηναγόρας διαβεβαίωνε τον επικεφαλής της CIA, William J. Donovan, ότι «είμαι έτοιμος να υποβάλω τον εαυτό μου σε οποιοδήποτε καθήκον και να κάνω την κάθε πιθανή θυσία» και αναρωτηθούμε: όλη αυτή η δραστηριότητα του Πατριάρχη Αθηναγόρα στο αντιστάθμισμα στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, στην καθιέρωση της ηγεσίας του Φαναρίου και επαναπροσέγγιση με το Βατικανό υπήρχε δική του πρωτοβουλία ή «εκτέλεση καθήκοντος της CIA»; Ποιος είναι ο τελικός δικαιούχος αυτής της δραστηριότητας;

Και αν κοιτάξουμε τις δραστηριότητες του σημερινού Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου (Αρχοντώνη), μπορούμε εύκολα να παρατηρήσουμε ότι περιστρέφεται γύρω από τους ίδιους τρεις τομείς: αντιστάθμισμα στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, καθιέρωση της υπεροχής της Κωνσταντινούπολης και την προσέγγιση με τους Καθολικούς. Και όπως ακριβώς με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, οι αμερικανικές αρχές και οι ειδικές υπηρεσίες διαδραματίζουν ενεργό ρόλο σε αυτή τη δραστηριότητα.

Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης στην Ουκρανία, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο όχι μόνο εξέφρασε ανοιχτή και αποκλειστική υποστήριξη στην Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, αλλά και συμφώνησε να την χρηματοδοτήσει μέσω του θεσμού «Μητροπολιτικό Ταμείο» του επικεφαλής της ΟCU Επιφαίνου Ντουμένκο. Ακριβώς ο Πομπέο ήταν ο διευθυντής της CIA όταν το Φανάρι αποφάσισε να ξεκινήσει το έργο «ΟCU».

Το γεγονός ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης για να δημιουργήσει την ΟCU έκανε καταφανείς παραβιάσεις των εκκλησιαστικών κανόνων μπορεί να μας λέει ότι, ίσως, σε εύθετο χρόνο θα δημοσιευτεί η αλληλογραφία του Πατριάρχη Βαρθολομαίου (Αρχοντώνη), στην οποία επίσης διαβεβαιώνει τους Αμερικανούς προστάτες του ότι είναι έτοιμος να «υποβάλει τον εαυτό του σε οποιοδήποτε καθήκον και να κάνει την κάθε πιθανή θυσία».