Η διαθήκη του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου για την Ουκρανία

Στις 25 Ιανουαρίου 2025 εκοιμήθη σε ηλικία 95 ετών ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος, Προκαθήμενος της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Για να εκτιμήσουμε πραγματικά τη θεμελιώδη στάση του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου σε θέματα πίστης και ενότητας της Εκκλησίας, πρέπει να σημειώσουμε ότι ήταν Έλληνας, γεννημένος στο ελληνικό λιμάνι του Πειραιά το 1929. Πριν την εκλογή του ως Προκαθήμενο της Αλβανικής Εκκλησίας το 1992, ήταν στενά συνδεδεμένος με τις Ελληνικές Εκκλησίες: της Κωνσταντινούπολης, της Ελλάδας και της Αλεξάνδρειας. Εξάλλου, η εκλογή του (ή μάλλον ο διορισμός του) ως Αρχιεπισκόπου Αλβανίας οφειλόταν στην απόφαση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Δημητρίου, προκατόχου του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Παρ' όλα αυτά, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν δίστασε να ασκήσει κριτική στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και να αντιταχθεί στις απόψεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, τις οποίες θεωρούσε εσφαλμένες και ζημιογόνες για την Ορθοδοξία.

Ωστόσο, μια πτυχή της νιότης του υποδηλώνει ότι η υπηρεσία του στον Θεό δεν θεωρούνταν απλή συνέχεια παράδοσης ή οικογενειακών εθίμων αλλά κάτι πολύ βαθύτερο. Αν και ο μελλοντικός Αρχιεπίσκοπος γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια ευσεβή χριστιανική οικογένεια, αρχικά σκόπευε να αφιερώσει τη ζωή του στα μαθηματικά, έναν τομέα στον οποίο διέθετε σημαντικό ταλέντο. Ωστόσο, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τον ανάγκασε να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του και τον οδήγησε να γίνει κληρικός. Αυτό είναι κάτι που έχει βαθιά απήχηση σε εμάς, τους Ουκρανούς Χριστιανούς – ο θάνατος, η καταστροφή, η απώλεια σπιτιών, περιουσιών, θέσεων εργασίας και πολλά άλλα, κάνουν κάποιον να αναλογιστεί και να επιλέξει όχι το παροδικό και εγκόσμιο αλλά το αιώνιο και αμετάβλητο. Σε αυτό το διάστημα τέθηκαν τα θεμέλια για να καταλάβει ότι ο Ελληνισμός και το μεγαλείο του «Οικουμενικού» Πατριαρχείου είναι επίσης παροδικά. Αυτό, επίσης, δεν μπορεί να ανταλλαχθεί με την αλήθεια του Θεού.

Το 2018 το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έκανε ένα ιστορικό λάθος. Δέχτηκε τους Ουκρανούς σχισματικούς χωρίς μετάνοια, αναγνώρισε αναδρομικά τις «χειροτονίες» τους και δημιούργησε μια οιονεί αυτόνομη (όχι πλήρως αυτόνομη) εκκλησιαστική δομή παρά την ύπαρξη της κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Αυτό ήταν τόσο αντίθετο με τις διδασκαλίες της Εκκλησίας, τους κανόνες και την κοινή λογική που ακόμη και οι λεγόμενες Ελληνικές Τοπικές Εκκλησίες – οι Εκκλησίες της Ελλάδας, της Αλεξάνδρειας και της Κύπρου – δίσταζαν να το αναγνωρίσουν. Χρειάστηκαν 10 μήνες διπλωματικών και εκκλησιαστικών πιέσεων, συναντήσεις εκπροσώπων του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ με τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Β', πειθώ ιεραρχών κ.ο.κ., προτού η Εκκλησία της Ελλάδος γίνει η πρώτη που αναγνώρισε το Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU) στις 12 Οκτωβρίου 2019.

Ο «Ελληνισμός» κέρδισε, αλλά το ίδιο το γεγονός μιας τόσο μακράς συζήτησης είναι ήδη απόδειξη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη δημιουργία της OCU. Μετά από αυτό, έγινε ευκολότερο για τις άλλες Ελληνικές Εκκλησίες να αναγνωρίσουν την OCU, αν και ακόμη και αυτές οι αναγνωρίσεις δεν μπορούν να ονομαστούν πλήρεις.

Αλληλογραφία Αρχιεπισκόπου Αναστασίου και Πατριάρχη Βαρθολομαίου

Την περίοδο αυτή, που το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως προσπαθούσε να επιβάλει τη θέλησή του σε όλες τις Τοπικές Εκκλησίες, κάνοντας έκκληση στον «Ελληνισμό» με τον ίδιο στο τιμόνι, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος έγραψε επιστολή στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Δεν ήταν προσωπικό του μήνυμα, αλλά ένα μήνυμα που εστάλη εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου της Αλβανικής Εκκλησίας. Αυτή η επιστολή είναι πολύ λογική, καθώς περιέχει μια παρουσίαση των γεγονότων, την αξιολόγησή τους από την οπτική του ορθόδοξου δόγματος και μια πρόταση για τον τρόπο επίλυσης της τρέχουσας κατάστασης.

Στην επιστολή αναφέρονται τα ακόλουθα γεγονότα:

Ο Φιλάρετος Ντενισένκο καθαιρέθηκε και αφορίστηκε από την Εκκλησία, η οποία είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένη.
 

Ενώ ο Φιλάρετος καθαιρέθηκε και αφορίστηκε, έκανε αντικανονικές λειτουργικές ενέργειες, οι οποίες δεν αποτελούν έγκυρα μυστήρια.
 

Η Εκκλησία του Χριστού δεν αναγνώρισε ποτέ «μυστήρια» που τελούνταν από -- αφορισμένους από την Εκκλησία.
 

Ο Επιφάνιος Ντουμένκο εξελέγη επικεφαλής της OCU με άμεση εντολή του Φιλαρέτου Ντενισένκο, ο οποίος, παρά την εκλογή αυτή, συνεχίζει να αυτοαποκαλείται «πατριάρχης».
 

Οι ενέργειες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Ουκρανία δεν έλυσαν το ζήτημα, δεν ξεπέρασαν το σχίσμα και δεν ένωσαν τα ουκρανικά δόγματα.
 

Στην Ουκρανία, η αυτοκεφαλία ζητήθηκε από σχισματικούς, όχι από την ίδια την Εκκλησία, κάτι που είναι θεμελιωδώς διαφορετικό από το πώς παραχωρήθηκε το αυτοκέφαλο στη Σερβική, τη Βουλγαρική και άλλες Τοπικές Εκκλησίες.
Η εκτίμηση των γεγονότων αυτών από τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο έχει ως εξής:

Πρώτον, οι «χειροτονίες» που εκτελούνται από τους σχισματικούς είναι βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος και δεν μπορούν να αναγνωριστούν ως έγκυρες. «Αναρωτιόμαστε, ωστόσο, εάν οι χειροτονίες που έκανε ο Φιλάρετος, ενώ αφορίστηκε και αναθεματίστηκε, απέκτησαν στη συνέχεια, χωρίς κανονική χειροτονία, εγκυρότητα από το Άγιο Πνεύμα και γνήσια σφραγίδα αποστολικής διαδοχής. <…> Μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι τα άκυρα και ανύπαρκτα πράγματα γίνονται Πνευματοφόρα «από την οικονομία» και ότι πράξεις που συνιστούν επανειλημμένη βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος <…> αναγνωρίζονται αναδρομικά «από την οικονομία».

Δεύτερον, οι ενέργειες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου απείλησαν την ενότητα του ορθόδοξου κόσμου. Απόσπασμα: «Λυπούμαστε που επιβεβαιώθηκαν οι ανησυχίες που εκφράσαμε στην τριμελή αντιπροσωπεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου (Ιούλιος 2018) καθώς και στην προσωπική μας συνάντηση στην Κρήτη (Οκτώβριος 2018): αντί να κάνουμε ειρήνη και να ενοποιήσουμε τους Ορθόδοξους της Ουκρανίας, η ενότητα της Ορθοδοξίας σε όλο τον κόσμο απειλείται με διχασμό».

Τρίτον, δεν πρέπει να περιμένει κανείς ότι οι Τοπικές Εκκλησίες θα αναγνωρίσουν τελικά την OCU και θα συμφωνήσουν με τις αποφάσεις του Φαναρίου. Απόσπασμα: «Οι προβλέψεις ότι η τρέχουσα σύγκρουση και ο προφανής διχασμός θα διαρκέσει λίγο και ότι όλες οι Αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες θα δεχτούν τελικά αυτό που συνέβη δεν μπορούν παρά να εκληφθούν ως αβάσιμες εικασίες από όσους γνωρίζουν την ιστορία των εκκλησιαστικών σχισμάτων και τη διάρκεια. του θρησκευτικού φανατισμού».

Η μόνη διέξοδος από αυτή την κατάσταση είναι μέσω μιας συνοδικής απόφασης ολόκληρης της Εκκλησίας του Χριστού. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν προβλέπει την απόφαση αυτής της δυνητικής Πανορθόδοξης Συνόδου ή συνάντησης, απλώς ζητά να συγκληθεί μια τέτοια Σύνοδος: «Στο θέμα αυτό πιστεύουμε ακλόνητα ότι βρίσκεται λύση με την προσφυγή στη συνοδικότητα που εμπνέεται από τον Άγιο Πνεύμα."

Η επιστολή αυτή έχει ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 2019, αμέσως μετά την απονομή του Τόμου στον Επιφάνιο Ντουμένκο. Η απάντηση σε αυτό δημοσιεύτηκε στις 9 Μαρτίου 2019 στην επίσημη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Η ουσία του συνοψίστηκε στην ιδέα ότι αφού το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είναι το πιο σημαντικό, όλες οι αποφάσεις του είναι εξ ορισμού σωστές. Απόσπασμα: «Οι θεοφόροι Πατέρες, οι οποίοι μέσω των αγίων και ιερών κανόνων εμπιστεύτηκαν στον θρόνο του Κωνσταντίνου τις παγκοσμίως αναγνωρισμένες αγιασμένες και φοβερές ευθύνες του που ξεπερνούν τα σύνορα –όχι με τη μορφή προνομίων αλλά αυτοθυσίας– προέβλεψαν με την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος την αναγκαιότητα οριστικής επίλυσης των προβλημάτων που αναδύονται σε όλη την Τοπική Εκκλησίες, που αδυνατούν να τις τακτοποιήσουν μόνες τους».

Αξίζει να αναφέρουμε ότι δεν υπάρχουν κανόνες που να παρέχουν στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ιδιαίτερες εξουσίες;

Προσφυγές, συναντήσεις και συνεντεύξεις

Τα επιχειρήματα του Πατριάρχη Βαρθολομαίου αποδείχθηκαν μη πειστικά στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο και συνέχισε να παρέχει σταθερή υποστήριξη στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (UOC). Στα τέλη Νοεμβρίου 2019, δημοσίευσε ειδική Έκκληση στην ιστοσελίδα Romfea , στην οποία εξέφραζε τις απόψεις του όχι μόνο για την εκκλησιαστική κατάσταση στην Ουκρανία αλλά και για την κρίση εντός της Ορθοδοξίας, που είχε προκληθεί από τις αποφάσεις του Φαναρίου. Τα κύρια σημεία της παρούσας προσφυγής είναι τα ακόλουθα:

Το πιο σημαντικό είναι να διαφυλάξουμε την ενότητα της Εκκλησίας, η οποία έχει κλονιστεί.
 

Οι αποφάσεις του Φαναρίου για την Ουκρανία και τη δημιουργία της OCU επηρεάστηκαν από «την προφανή εμπλοκή γεωπολιτικών συμφερόντων και σκοπιμοτήτων» και δημιούργησαν ένα νέο εκκλησιαστικό πρόβλημα.
 

Η παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην OCU «δεν έφερε την επιθυμητή ενότητα των Ορθοδόξων ούτε ειρήνη, όπως είχε συμβεί με όλες τις προηγούμενες παραχωρήσεις Αυτοκεφαλίας».
 

Το κύριο πρόβλημα του ουκρανικού σχίσματος είναι ο Φιλάρετος Ντουμένκο, ο οποίος τελικά αρνήθηκε τον Τόμο και διέλυσε τους δεσμούς με την OCU.
 

Η Ορθοδοξία έχει διαιρεθεί και εκατομμύρια πιστοί δεν έχουν ευχαριστιακή κοινωνία με το «Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδος».
 

Άλυτο παραμένει το θέμα της ακυρότητας των «χειροτονιών» στην OCU.
 

Η πεποίθηση ότι, με την πάροδο του χρόνου, όλα θα επιλυθούν από μόνα τους και οι Τοπικές Εκκλησίες θα αναγνωρίσουν την OCU είναι εσφαλμένη.
 

Η Εκκλησία αντιμετωπίζει μια εθνοφυλετική διαίρεση.
 

Η απροθυμία να ληφθούν ενεργά μέτρα για την επίλυση του προβλήματος απλώς το επιδεινώνει.
 

Τελικά η αξιοπιστία της Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο μειώνεται.
 

Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί μόνο σε συνοδικό επίπεδο ολόκληρης της Εκκλησίας, χωρίς τη συμμετοχή εξωτερικών πολιτικών δυνάμεων.
 

Η Πανορθόδοξος Σύνοδος πρέπει να συγκληθεί το συντομότερο.
 

Η πρωτοβουλία για τη σύγκληση μιας τέτοιας συνόδου θα πρέπει να ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Στις 29 Ιανουαρίου 2020, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συναντήθηκε με αντιπροσωπεία της UOC με επικεφαλής τον Επίσκοπο Baryshivka Βίκτωρα.

Η αντιπροσωπεία της UOC με τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο. Φωτογραφία: Facebook του Μητροπολίτη Βίκτωρα (Κοτσάμπα).

Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, ο Προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας είπε πολλά καλά λόγια για τη UOC και τον Μακαριώτατο Μητροπολίτη Ονούφριο, αλλά το βασικό μήνυμα ήταν η έκκλησή του προς τους Ουκρανούς πιστούς να σηκώσουν υπομονετικά τον σταυρό των δοκιμασιών και να πιστέψουν ότι μετά τον σταυρό, υπάρχει πάντα Ανάσταση. Ταυτόχρονα, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος εξέφρασε σοβαρή ανησυχία για την κατάσταση στην Ορθοδοξία που προκλήθηκε από τις ενέργειες του Φαναρίου. «Και ήδη αισθάνομαι ότι έχουν παραβιαστεί τρεις θεμελιώδεις αρχές για την Ορθόδοξη Εκκλησία: η αποστολική διαδοχή, η Θεία Ευχαριστία και η συνοδικότητα», είπε ο Προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας.

Τον Δεκέμβριο του 2020, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος παραχώρησε συνέντευξη στην ελληνική πύλη Romfea.gr, αναφέροντας για άλλη μια φορά το ζήτημα του σχίσματος εντός της παγκόσμιας Ορθοδοξίας που προκάλεσε το «Ουκρανικό ζήτημα» . Τα κύρια σημεία της συνέντευξης ήταν τα εξής: Οι ενέργειες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Ουκρανία δεν έφεραν την επιθυμητή συμφιλίωση, το σχίσμα όχι μόνο δεν λύθηκε αλλά βάθυνε περαιτέρω. Επιπλέον, προκλήθηκε διχασμός εντός της παγκόσμιας Ορθοδοξίας.

«Ο τεράστιος κίνδυνος για την Ορθοδοξία είναι εμφανής: μια εθνοφυλετική διάσπαση (ανάμεσα σε Έλληνες, Σλάβους και σε εκείνους που επιθυμούν αρμονικές σχέσεις με όλους),  η οποία ακυρώνει τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας και την οικουμενικότητά της. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όχι μόνο για την Ορθοδοξία, αλλά και για όλη τη Χριστιανοσύνη, και πρέπει πάση θυσία εκ μέρους όλων το ταχύτερο να αποφευχθεί», δήλωσε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Για άλλη μια φορά ο Αρχιεπίσκοπος επανέλαβε ότι τέτοια προβλήματα μπορούν να επιλυθούν μόνο συνοδικά από ολόκληρη την Εκκλησία και κάλεσε εκ νέου το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως να αναλάβει πρωτοβουλία για τη σύγκληση μιας τέτοιας συνόδου.

Τον Ιανουάριο του 2021, ο Προκαθήμενος της Αλβανίας εξέδωσε δήλωση επιβεβαιώνοντας ότι η στάση της Εκκλησίας του σχετικά με τη μη αναγνώριση της OCU δεν είχε αλλάξει.

Αυτή η δήλωση προκλήθηκε από σχόλια του Σεργίου Ντουμένκο, που υποδηλώνουν ότι η Αλβανική Εκκλησία σκόπευε να αναγνωρίσει την OCU στο εγγύς μέλλον. «Είμαι έκπληκτος από αυτή την είδηση», δήλωσε εκπρόσωπος του Αρχιεπισκοπικού Γραφείου. «Δεν ξέρω από πού προέρχεται. Η Ιερά Σύνοδος της Αλβανικής Εκκλησίας δεν έχει λάβει καμία απόφαση σχετικά με αυτό (αναγνώριση της OCU – Εκδ.)».

Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Αλβανικής Εκκλησίας, τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε, και δεν έχουν ληφθεί νέες αποφάσεις σχετικά με την OCU.

Το 2022, η Σύνοδος της Εκκλησίας δημοσίευσε άλλη μια δήλωση επιβεβαιώνοντας ότι η θέση της για την Ουκρανία δεν είχε αλλάξει.

Η Αλβανική Εκκλησία τόνισε ότι η παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην OCU δεν έφερε ούτε ειρήνη ούτε ενότητα και οι συνέπειες αυτής της απόφασης ήταν «δυσμενείς συνέπειες για όλη την Ορθοδοξία».

Στις αρχές του 2022, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος συναντήθηκε με τον Καγκελάριο της UOC, Μητροπολίτη Anthony (Pakanych). Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης, εξέφρασε την υποστήριξή του για την UOC και διαβεβαίωσε ότι ελπίζει στη νίκη της UOC στον αγώνα της ενάντια στους αντιπάλους της. «Γνωρίζω λίγο την ιστορία. Και είμαι σίγουρος ότι θα κερδίσετε», ανέφερε ο Μητροπολίτης Αντώνιος ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος.

Όλες οι επόμενες συναντήσεις, συνεντεύξεις και δηλώσεις του Προκαθήμενου της Αλβανικής Εκκλησίας πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο της επιθετικότητας της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και της δίωξης της UOC που ξεκίνησε από τις ουκρανικές αρχές.

Τον Νοέμβριο του 2022, η Ιερά Σύνοδος της Αλβανικής Εκκλησίας υιοθέτησε ένα έγγραφο που επέκρινε το έγγραφο του Αρχιμανδρίτη Γρηγορίου Φραγκάκη, Αρχιγραμματέα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, «Περί της Θεραπείας του Εκκλησιαστικού Ζητήματος στην Ουκρανία από τη Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης (Το Θέμα Χειροτονιών)» , στο οποίο ο συγγραφέας κάνει παραλληλισμούς με την απονομή αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Αλβανίας και δικαιολογεί τη νομιμοποίηση του Φιλάρετου και της Θεοφάνια. Οι Αλβανοί ιεράρχες δήλωσαν ότι η επούλωση του σχίσματος στην Αλβανία τη δεκαετία του 1930 και άλλα ιστορικά παραδείγματα δεν μπορούν να συγκριθούν με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία. Η διαφορά είναι μεγάλη.

Πρώτον, στην Αλβανία οι σχισματικοί μετανόησαν, κάτι που δεν συνέβη στην Ουκρανία. Δεύτερον, κανείς, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης, δεν αναγνώρισε τις «χειροτονίες» που έγιναν κατά το σχίσμα. Τρίτον, η παραχώρηση του Τόμου της αυτοκεφαλίας στην Αλβανική Εκκλησία έφερε ειρήνη και ενότητα στην Εκκλησία. Στην Ουκρανία, η κατάσταση εξελίχθηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Οι Αλβανοί ιεράρχες δήλωσαν για άλλη μια φορά ότι δεν μπορούν να υπάρξουν Μυστήρια εκτός Εκκλησίας, πόσο μάλλον επισκοπικές χειροτονίες.

Στην ίδια Σύνοδο, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας προσέφυγε επανειλημμένα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως , ζητώντας να συγκληθεί Συμβούλιο Προκαθημένων των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών για το θέμα της OCU.

Την άνοιξη του 2023, η Αλβανική Εκκλησία έκανε άλλη μια έκκληση να συγκληθεί Πανορθόδοξη Σύνοδος για την κατάσταση στην Ουκρανία .

«Καθώς εντείνεται η άνευ προηγουμένου στενοχώρια της Ορθοδοξίας στην Ουκρανία και η ανείπωτη ταλαιπωρία των ορθοδόξων πιστών κορυφώνεται, μια Οικουμενική Ορθόδοξη Σύνοδος, η οποία είναι γνωστό ότι συγκαλείται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη και ενεργεί ακόμη και αν κάποιες Τοπικές Εκκλησίες απουσιάζουν, όπως ήταν η υπόθεση με την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κρήτη στο 2016, θα πρέπει να συγκληθεί το συντομότερο δυνατό», αναφέρεται στο μήνυμα.

Παράλληλα, η Αλβανική Εκκλησία δημοσίευσε δύο επιστολές του Προκαθήμενου της προς τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρο, με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 2023 και 14 Μαρτίου 2024, στις οποίες εξέφραζε τις απόψεις του για το πώς θα μπορούσε να επιλυθεί το «ουκρανικό ζήτημα».

«Από την αρχή της κρίσης, παρακαλούμε και συνεχίζουμε να παρακαλούμε για τη σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου για την αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που έχουν προκύψει στην Ουκρανία, στην Αφρική και μάλιστα σε ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία παγκοσμίως», έγραψε.

Τον Αύγουστο του 2024, η Αλβανική Εκκλησία εξέφρασε τη διαμαρτυρία της ενάντια στη δίωξη της UOC από τις αρχές .

Σε επίσημη ανακοίνωση, η Αλβανική Εκκλησία εκφράζει επίσης αλληλεγγύη στους «διωκόμενους αδελφούς» στην Ουκρανία και διαβεβαιώνει ότι γίνονται προσευχές για την κατάργηση αυτού του «παράλογου» νόμου και την αποκατάσταση της ειρήνης και της ενότητας εντός της Ορθοδοξίας.

«Οι διώξεις, οι φυλακίσεις, οι βεβηλώσεις ιερών τόπων και οι κατασχέσεις εκκλησιαστικών και μοναστηριακών περιουσιακών στοιχείων είναι σκληρές πράξεις. Αυτές οι ενέργειες γίνονται ακόμη πιο κατάφωρες όταν θεσπίζονται από τα νομοθετικά όργανα των δημοκρατικών χωρών», αναφέρει η δήλωση.

Σημειώθηκε ότι η πρόσφατη ψήφιση του νόμου 8371 στις 24 Αυγούστου 2024 από το Ουκρανικό Κοινοβούλιο αποσκοπεί ξεκάθαρα στην εκκαθάριση της κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Τον Δεκέμβριο του 2024, η Αλβανική Εκκλησία στάθηκε για άλλη μια φορά στην υπεράσπιση της UOC.

Η δήλωση σημειώνει ότι «υπό την ηγεσία του Μητροπολίτη Ονούφριου, διώκονται εκατομμύρια Ουκρανοί ορθόδοξοι πιστοί, πολυάριθμοι επίσκοποι, ιερείς, μοναχοί και μοναχές – όλοι μέλη της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας» .

Επιστολές υποστήριξης

Μετά την καταδίκη του Μητροπολίτη Tulchyn και Bratslav από το Δικαστήριο της Βίνιτσια, Ιωναφάνου (Γιελέτσκι) στις 7 Αυγούστου 2023, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος του έστειλε επιστολή συμπαράστασης μέσω του Μακαριωτάτου Μητροπολίτη Ονύφριο. «Με βαθύτατη θλίψη παρακολουθούμε τις οδυνηρές δοκιμασίες του πολυαγαπημένου Σεβασμιωτάτου και του εκλεκτού σου ποιμνίου. Συμμετέχουμε στις δοκιμασίες σου και, σε επέκταση των δυνατοτήτων μας, μοιραζόμαστε όπου χρειάζεται τη μαρτυρία μας για τις θηριωδίες κατά του ευσεβούς ορθόδοξου ιερού κλήρου, των ευσεβών ανθρώπων, καθώς και των περίφημων ιερών τόπων στην Ουκρανία», αναφέρεται στην επιστολή. Εδώ, ο Προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας επιβεβαιώνει ότι η UOC αντιμετωπίζει αληθινή δίωξη και ότι διαπράττονται πραγματικά εγκλήματα κατά των πιστών και των κληρικών της.

Παρόμοια επιστολή συμπαράστασης απέστειλε και ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος στον ηγούμενο της Λαύρας Κιέβου-Πετσέρσκ, Μητροπολίτη Τσερνομπίλ Πάβελ. «Με βαθιά λύπη παρακολουθούμε τις οδυνηρές δοκιμασίες του πολυαγαπημένου Σεβασμιωτάτου και του θεοεκλεγμένου ποιμνίου σας. Συμπάσχουμε με τα βάσανά σας και, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, μοιραζόμαστε, όπου χρειάζεται, τη μαρτυρία μας για θηριωδίες κατά του ευσεβούς ορθόδοξου ιερού κλήρου, του ευσεβούς λαού, καθώς και του δοξασμένου ιερού – της Λαύρας Κιέβου-Πετσέρσκ. Προσευχόμαστε να σας ενδυναμώσει ο Κύριος, ώστε να «τιμάτε τον εαυτό σας ως δούλο του Θεού με κάθε τρόπο: με μεγάλη υπομονή. σε προβλήματα, κακουχίες και στενοχώριες. σε ξυλοδαρμούς, φυλακίσεις και ταραχές. σε κόπους, άγρυπνες νύχτες και πείνα» (Β' Κορ. 6, 4-5)», σημείωσε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος.

Σύνοψη

Η κατάσταση στην Ουκρανία –το σχίσμα, οι ενέργειες των Φαναριωτών, ο διωγμός της UOC κ.λπ.– έγινε αντιληπτή από τον Προκαθήμενο της Αλβανικής Εκκλησίας ως δική του. Ένιωσε θλίψη βαθιά για τους Ουκρανούς πιστούς, προσευχήθηκε και πρόσφερε ακλόνητη υποστήριξη.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αντιμετώπισε με οδυνηρό τρόπο τον διχασμό της παγκόσμιας Ορθοδοξίας που ακολούθησε τις ενέργειες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην Ουκρανία. Τον θεωρούσε πολύ επικίνδυνο όχι μόνο για την Ορθοδοξία αλλά για ολόκληρο τον Χριστιανισμό. Πίστευε ότι η αναβολή λύσης σε αυτό το ζήτημα ήταν καταστροφική, καθώς παρέτεινε μόνο την πληγή χωρίς να την επουλώνει. Σύμφωνα με τα λόγια του, υπήρχε συχνά απογοήτευση για τις Τοπικές Εκκλησίες λόγω της υιοθέτησης μιας στάσης αναμονής, που τις αποστασιοποιούσε ουσιαστικά από την ενεργό επίλυση του προβλήματος, με την ελπίδα ότι θα επιλυόταν με κάποιο τρόπο από μόνη της. Θεώρησε τη θέση αυτή βαθιά λανθασμένη. Ξεχωριστό θέμα είναι οι συνεχείς εκκλήσεις προς τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να συγκληθεί Πανορθόδοξη Σύνοδος ή συνεδρίαση για την αντιμετώπιση τόσο του Ουκρανικού ζητήματος όσο και της κρίσης στην Ορθοδοξία συνολικά. Ωστόσο, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αρνιόταν σταθερά να το κάνει.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος θεώρησε τις ενέργειες του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως αντικανονικές και επιβλαβείς για την Ορθοδοξία και αρνήθηκε να συμφωνήσει μαζί τους. Υποστήριξε όλες τις δηλώσεις του με στέρεα θεολογικά επιχειρήματα. Πρωταρχικό του μέλημα ήταν η ενότητα της Εκκλησίας. Ταυτόχρονα, απέρριψε την επίτευξη αυτής της ενότητας μέσω της παραβίασης των κανόνων και του δόγματος της Εκκλησίας. Για το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ενότητα στην Εκκλησία σημαίνει υποταγή στις αποφάσεις της, αναγνώριση της OCU και όλα θα οδηγήσουν στην ενοποίηση. Για την UOC, η αυτοδιάλυση και η ένταξη στην OCU θα ήταν μια εύκολη λύση σε όλα τα επίγεια προβλήματά της και ένας τρόπος να τερματιστεί η δίωξη. Αλλά θα ήταν προδοσία του ορθόδοξου δόγματος, των ιερών κανόνων της Εκκλησίας, και θα προκαλούσε τελικά μεγάλη ζημιά σε όλο τον Χριστιανισμό.

Ως εκ τούτου, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προέτρεπε τους Ουκρανούς Χριστιανούς να σηκώσουν υπομονετικά τον σταυρό του διωγμού, αλλά να μην συμβιβαστούν ή να λυγίσουν στην πίεση. Ουσιαστικά δήλωσε ότι η μοίρα ολόκληρης της Ορθοδοξίας εξαρτάται από τη σταθερότητα της UOC στην αγνότητα της πίστης. Αυτή είναι η διαθήκη που μας άφησε. Είθε ο Κύριος να χαρίσει αιώνια ανάπαυση στη δίκαιη ψυχή του μεταξύ των αγίων.