UOC και OCU: Eίναι δυνατό να γίνει η ενοποίηση;

Μετά της Σύνοδο της UOC στο Φεοφάνιγια, η Εκκλησία κατακλύστηκε από κατηγορίες για διάφορες «αμαρτίες». Μεταξύ αυτών υπάρχουν αρκετά εντυπωσιακές. Ορισμένοι πόροι και μπλόγκερ «προφητεύουν» την αναπόφευκτη ενοποίηση της UOC με την OCU, και στη συνέχεια με τους Ουνίτες. Προτείνουμε να αναλύσουμε την κατάσταση και να μάθουμε αν υπάρχουν τουλάχιστον κάποιοι λόγοι για τέτοιες προβλέψεις. Πριν από κάθε συλλογιστική και ανάλυση, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε με σαφήνεια από πού προέρχονται οι Ουκρανικές Ορθόδοξες Ομολογίες.

Ποιος είναι ποιος στην Ουκρανική Ορθοδοξία

Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC) χρονολογείται από το 988, όταν ιδρύθηκε η Μητρόπολη Κιέβου του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως υπό τον Μεγάλο Ισάξιο των Αποστόλων Πρίγκιπα Βλαντιμίρ. Είναι αλήθεια ότι υπάρχει η άποψη ότι μέχρι το 1037 η Μητρόπολη του Κιέβου ήταν υποτακτική στην αυτοκέφαλη Αρχιεπισκοπή της Οχρίδας, αλλά στην περίπτωση αυτή αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό. Τους επόμενους αιώνες, η Μητρόπολη του Κιέβου διαιρούνταν αρκετές φορές και επανενωνόταν. Στο δεύτερο μισό του XV αιώνα, αυτή η διαίρεση τελικά εδραιώθηκε, το βορειοανατολικό τμήμα της Μητρόπολης διαμορφώθηκε στην πραγματικά αυτοκέφαλη Ρωσική Εκκλησία και το νοτιοδυτικό τμήμα της παρέμεινε μέρος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Το 1686 μεταφέρθηκε στη Ρωσική Εκκλησία, η οποία μέχρι τότε είχε αναγνωριστεί ως πατριαρχείο. Το 1990, οι επισκοπές που βρίσκονταν στο έδαφος της Ουκρανίας (η ουκρανική SSR εκείνη την εποχή) μετατράπηκαν από εξαρχία σε Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία απέκτησε ανεξαρτησία και αυτονομία, η οποία επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά και επεκτάθηκε κάπως από την Σύνοδο της UOC στις 27 Μαΐου 2022.

Χωρίς εξαίρεση, όλοι οι επίσκοποι της UOC είναι ευγενικοί επίσκοποι της Εκκλησίας του Χριστού και αναγνωρίζονται ως τέτοιοι από όλες τις Τοπικές Εκκλησίες χωρίς εξαίρεση.

Χωρίς εξαίρεση, όλοι οι επίσκοποι της UOC είναι ευγενικοί επίσκοποι της Εκκλησίας του Χριστού και αναγνωρίζονται ως τέτοιοι από όλες τις Τοπικές Εκκλησίες χωρίς εξαίρεση.

Η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (UAOC) ιδρύθηκε το 1921 με απόφαση της λεγόμενης Πρώτης Πανουκρανικής Συνόδου Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η εκδήλωση αυτή δεν ήταν εκκλησιαστική Σύνοδος, καθώς δεν υπήρχε ούτε ένας επίσκοπος μεταξύ των συμμετεχόντων. Συμμετείχαν συνολικά 472 αντιπρόσωποι, μεταξύ των οποίων 64 ιερείς και 17 διακόνοι. Η σοβιετική κυβέρνηση, στο πλαίσιο της οποίας συνέβησαν όλα αυτά, εξέτασε το γεγονός με έγκριση και δεν παρενέβη στο έργο. Το συνέδριο διακήρυξε αυτοκεφαλία, αλλά δεν ήταν δυνατόν να βρεθεί ένας μόνο επίσκοπος (και όχι μόνο να ενεργήσει, αλλά και σε ηρεμία και ακόμη και σε απαγόρευση) να χειροτονήσει επισκόπους για τη δημιουργημένη θρησκευτική οργάνωση.

Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες στην Σύνοδο, ιερείς και λαϊκοί, αποφάσισαν να θέσουν στους εαυτούς τους έναν «επίσκοπο», ο οποίος ήταν ο Βασίλι Λιπκόβσκι. Ο προφανής παραλογισμός μιας τέτοιας απόφασης εξηγείται από το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο εκκλησιαστικής συνείδησης της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων. Ένας από τους ηγέτες της UAOC, ο Βασίλι Ποτιένκο, θυμήθηκε αργότερα: «Δεν υπάρχει πουθενά να κρύψουμε την αλήθεια: οι αναπληρωτές της Συνόδου ήταν κυρίως άνθρωποι που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τους εκκλησιαστικούς κανόνες και σε όλα τα είδη ιεραποστολικού στοχασμού». Μπορεί κανείς μόνο να φανταστεί το επίπεδο εκκλησιασμού των συνέδρων εκείνης της εκδήλωσης, γιατί κάθε άτομο, έστω και το παραμικρό εξοικειωμένο με την Ορθοδοξία, γνωρίζει ότι χωρίς επίσκοπο είναι αδύνατο να τελέσει κανείς χειροτονίες, και ακόμη περισσότερο τη χειροτονία ενός επισκόπου. Σε σχέση με μια τέτοια δημιουργική εμφάνιση της «ιεραρχίας» της UAOC, το όνομα «αυτοαγιασμένοι» τους κόλλησε σταθερά.

Στο μέλλον, η UAOC υποβλήθηκε σε κατασταλτικές ενέργειες στο έδαφος της ΕΣΣΔ και επέζησε μόνο στη διασπορά. Με την αρχή της περεστρόικα, νομιμοποιήθηκε στην Ουκρανία και υπήρχε μέχρι το 2018, όταν έγινε μέρος της ΟCU.

Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία του Πατριαρχείου Κιέβου (UOC-KP) ιδρύθηκε στη λεγόμενη Πανουκρανική Σύνοδο Ενοποίησης της UAOC και της UOC στις 25-26 Ιουνίου 1992. Εκτός από αυτούς, υπήρχαν δύο ακόμη «επίσκοποι», ο Φιλάρετος και ο Ιακώβ οι οποίοι σε αύτην την στιγμή είχαν ήδη αποβληθεί από την ιεροσύνη. Εκτός από αυτούς, υπήρχαν ακόμη δύο «επίσκοποι», τους οποίους «χειροτόνησαν» ο Φιλάρετος και ο Ιακώβ, όντας ήδη στο καθεστώς του έκπτωτου από την ιεροσύνη. Στην εκδήλωση αυτή ανακοινώθηκε η συγχώνευση της UAOC και της «UOC» και ο επικεφαλής της UAOC ο «Πατριάρχης» Μστισλάβ Σκρίπνικ, ο οποίος ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν ενημερώθηκε καθόλου για αυτήν τη «Σύνοδο». Όταν έμαθε για αυτήν, δήλωσε την κατηγορηματική διαφωνία του και κάλεσε όλους τους υποστηρικτές του να μην αναγνωρίσουν την ενοποίηση σε μια ενιαία δομή, το Πατριαρχείο κιέβου. Σύντομα η UAOC αποσύρθηκε από την ένωση, χωρίς να έχει χρόνο να εισέλθει πραγματικά, και η ίδια η UOC-KP παρέμεινε και άρχισε να αναπτύσσεται ως ανεξάρτητη θρησκευτική οργάνωση. Ολόκληρη η «ιεραρχία» της UOC-KP πήρε την προέλευσή της από τους Φιλάρετο Ντενισένκο και Ιάκοφ Πάντσουκ που είχαν ήδη χάσει ιεροσύνη τους, καθώς και τον Ανδρίι Γόρακ, ο οποίος ενώθηκε μαζί τους λίγο αργότερα, που ήταν ο πρώην επίσκοπος του Λβιβ και του Ντρόχομπιτς, ο οποίος ήταν επίσης ήδη υπό καθεστώς απόσχισης από την ιεροσύνη.

Ούτε η UAOC ούτε η UOC-KP είχαν νόμιμη επισκοπή που αναγνωριζόταν από όλες τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Έτσι, ούτε η UAOC ούτε η UOC-KP είχαν νόμιμη επισκοπή, που αναγνωριζόταν από όλες τις Τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες. Στις 15 Δεκεμβρίου 2018 δημιουργήθηκε από αυτούς η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (ΟCU), η οποία προηγήθηκε της απόφασης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως να «επανενωθεί με την Εκκλησία» του Φιλαρέτου Ντενισένκο και του επικεφαλής της UAOC Μακαρίου Μελέτιτς μαζί με όλους τους οπαδούς τους. Εκτός από το γεγονός ότι η ίδια η απόφαση αυτή είναι παράνομη, το Φανάρι δεν έχει κάνει τίποτα για να λύσει το πρόβλημα της έλλειψης κανονικής  επισκοπής της ΟCU. Ούτε κρυφά ούτε ρητά «χειροτόνησαν» τους επισκόπους της ΟCU, πράγμα που σημαίνει ότι η ΟCU δεν έχει επισκοπή, για το λόγο ότι δεν είχε απολύτως από πουθενά να προέρχεται.

Προϋποθέσεις για διαπραγματεύσεις

Για να μπορέσει η UOC να διεξάγει κάποιου είδους διαπραγματεύσεις με την OCU, η τελευταία πρέπει από κάπου να δέχεται επισκόπους χειροτονούμενους από κανονικούς ιεράρχες. Διαφορετικά, θα είναι διαπραγματεύσεις μεταξύ επισκόπων και λαϊκών, και το θέμα αυτών των διαπραγματεύσεων μπορεί να είναι οτιδήποτε - πολιτική, ποδόσφαιρο, αλλά όχι η ενοποίηση της εκκλησίας.

Ως εκ τούτου, η Σύνοδος της UOC της 27ης Μαΐου 2022 πρότεινε στην OCU τρεις προϋποθέσεις για διαπραγματεύσεις:

• «να σταματήσει την κατάληψη εκκλησιών και τις αναγκαστικές μεταφορές ενοριών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
• να συνειδητοποιήσουν ότι το δικό τους καθεστώς, όπως ορίζεται στον «Χάρτη της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας», είναι στην πραγματικότητα μη αυτοκέφαλο και είναι σημαντικά κατώτερο από τις ελευθερίες και τις ευκαιρίες στην υλοποίηση των εκκλησιαστικών δραστηριοτήτων, οι οποίες προβλέπονται από τον Χάρτη για τη Διαχείριση της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ουκρανίας.
• να λύσουν το ζήτημα της κανονικότητας της ιεραρχίας της ΟCU, διότι για την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως και για την πλειοψηφία των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, είναι προφανές ότι για να αναγνωριστεί η κανονικότητα της ιεραρχίας της ΟCU, είναι απαραίτητο να αποκατασταθεί η αποστολική κληρονομικότητα των επισκόπων της.

Οι δύο πρώτες συνθήκες στην OCU μπορούν απλά να αγνοηθούν. Όσο για την κατάσχεση ναών, μπορεί να προσποιηθεί κανείς ότι ορισμένα τρίτα μέρη ασχολούνται με αυτούς και με δική τους πρωτοβουλία. Η έκκληση να συνειδητοποιήσει κανείς την κατωτερότητα του καθεστώτος δεν είναι τόσο προϋπόθεση όσο ένας υπαινιγμός ότι ο Τόμος της OCU δεν δημιούργησε αληθινή αυτοκεφαλία.

Για να μπορέσει η UOC να διεξάγει κάποιου είδους διαπραγματεύσεις με την OCU, η τελευταία πρέπει από κάπου να δέχεται επισκόπους χειροτονούμενους από κανονικούς ιεράρχες.

Η σημαντικότερη θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η τρίτη: «η επίλυση του ζητήματος της κανονικότητας της ιεραρχίας της ΟCU». Δεν αναφέρεται όμως πώς ακριβώς μπορεί να επιλυθεί αυτό το ζήτημα. Υπάρχει απλώς μια δήλωση του γεγονότος ότι η ΟCU δεν έχει μια τέτοια ιεραρχία, και για τις διαπραγματεύσεις θα πρέπει να είναι. Στο βαθμό που γίνεται κατανοητό, η UOC επιτρέπει ακόμη και τη «χειροτονία» για τους «επισκόπους» της ΟCU στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ή σε άλλη Τοπική Εκκλησία. Αυτό, φυσικά, δεν θα είναι κανωνικά άψογο, αλλά θα επιτρέψει στην ΟCU να επιλύσει το ζήτημα της «αποκατάστασης της αποστολικής κληρονομικότητας των επισκόπων της».

Αντίδραση OCU

Αμέσως μετά τις αποφάσεις της Συνόδου της UOC, η ΟCU συγκάλεσε μια «Σύνοδο», η οποία δήλωσε ότι αναμένει λεπτομέρειες από την UOC.

Ένα απόσπασμα από την ιστοσελίδα pomisna.info: «Από την πλευρά μας, επιβεβαιώνουμε για άλλη μια φορά ότι ένας τέτοιος διάλογος πρέπει να ξεκινήσει χωρίς προϋποθέσεις ή τελεσίγραφα. Προσβλέπουμε σε συγκεκριμένες προτάσεις από την άλλη πλευρά σχετικά με τα πρώτα βήματα του διαλόγου και τον διορισμό των υπευθύνων του διαλόγου».

Από αυτό το κείμενο μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι αποφάσεις της Συνόδου της UOC για τον Ντουμένκο θεωρούνται σαν «τελεσίγραφα». Αλλά τι σημαίνει όμως «πρώτα βήματα» και «διορισμός υπευθύνων»; Φαίνεται ότι αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από μια πρόταση για επιστροφή στον διάλογο μεταξύ της UOC και της UOC-KP, που προετοιμαζόταν το 2009, αλλά στην πραγματικότητα δεν ξεκίνησε. Είναι πολύ χρήσιμο να θυμόμαστε αυτά τα γεγονότα για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει σήμερα.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 2009, η Ιερά Σύνοδος της UOC αποφάσισε να δημιουργήσει μια ομάδα εργασίας για την προετοιμασία ενός διαλόγου με την UOC-KP, και στις 14 Σεπτεμβρίου, μια παρόμοια ομάδα δημιουργήθηκε από τη Σύνοδο της UOC-KP. Στις 4 Οκτωβρίου 2009, πραγματοποιήθηκε συνάντηση αυτών των δύο ομάδων στη Λαύρα των σπηλαίων του Κιέβου. Παρεμπιπτόντως, ο κύριος διοργανωτής της συνάντησης ήταν ο απεχθής αρχιμανδρίτης Κύριλλος Γοβορούν, ο οποίος ήταν τότε επικεφαλής του τμήματος DECR της UOC. Κατά τη συνεδρίαση, υπεγράφη κοινό πρωτόκολλο, το οποίο ανέφερε: «Να θεωρηθεί θετική και ενθαρρυντική η σύσταση ομάδων εργασίας για την προετοιμασία του διαλόγου. <...> Οι συμμετέχοντες στις ομάδες εργασίας ελπίζουν ότι, μετά τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων τους, θα ξεκινήσει ένας τέτοιος διάλογος».

Επίσης, εκπρόσωποι της UOC και της UOC-KP ανέπτυξαν μια σειρά προτάσεων για την προετοιμασία του διαλόγου, και συγκεκριμένα:

• διοργάνωση συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης, συνέδριων, συναντήσεων, όπου θα συμμετέχουν εκπρόσωποι και των δύο μερών·
• καθιέρωση συνεργασίας σε θέματα ενοποίησης της ουκρανικής θεολογικής και λειτουργικής ορολογίας·
• εναλλάξ για κάθε ένα από τα μέρη να πραγματοποιήσει κοινές συνεδριάσεις των ομάδων εργασίας, οι ημερομηνίες και οι ημερήσιες διατάξεις των οποίων είχαν εντολή να καθορίσουν τους επικεφαλής των ομάδων.

Όπως μπορούμε να δούμε, ο διάλογος προετοιμάστηκε πολύ συγκεκριμένα και δεν συνοδεύτηκε από προϋποθέσεις. Δηλαδή, η UOC και το UOC-KP τότε στάθηκαν πολύ πιο κοντά στην ενοποίηση από ό, τι τώρα, αλλά στην UOC κανείς δεν διέλυσε ιδιαίτερα την «προδοσία» και δεν κατηγόρησε τον κλήρο ότι ήθελε να πάει σε σχίσμα. Είναι αλήθεια ότι το θέμα περιορίστηκε έπειτα σε μια συνεδρίαση, όταν ο Κύριλλος Γοβορούν αναχώρησε για τη Μόσχα στις 9 Οκτωβρίου, 2009 και συνέχισε τις εκκλησιαστικές δραστηριότητές του στο καθεστώς ενός κληρικού της επισκοπής της Μόσχας. Όσον αφορά τις ανοιχτές πηγές, έχει την ίδια κατάσταση μέχρι σήμερα.

Το 2013, η UOC-KP διοργάνωσε την «Τοπική Σύνοδο», στην οποία κάλεσε την UOC να συνεχίσει τις προετοιμασίες για τον διάλογο, οι οποίες ξεκίνησαν το 2009. Αυτή η κλήση έμεινε αναπάντητη, αλλά δύο χρόνια αργότερα η ίδια η UOC ξεκίνησε επαφές με την UAOC. Στις 24 Ιουνίου 2015, η Σύνοδος της UOC αποφάσισε να ξεκινήσει διάλογο μεταξύ του UOC και του UAOC και σχημάτισε κατάλληλη επιτροπή.

Και πάλι, δεν κατέληξε σε τίποτα. Γιατί ;  Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα. Μπορεί να υποτεθεί ότι στην αντιμετώπιση προς τους Φιλαρετικούς  και αυτοκέφαλους, η UOC επεσήμανε την ανάγκη για κανονική χειροτονία «επισκόπων», η οποία απορρίφθηκε. Όπως και να έχει, τόσο το 2009 όσο και το 2015, η UOC ήταν πολύ πιο κοντά στον διάλογο με άλλες ομολογίες από ό,τι είναι τώρα, και κανείς δεν κατηγόρησε την ιεραρχία ότι ήταν έτοιμη να ενωθεί με τους σχισματικούς. Και το γεγονός ότι αυτές οι κατηγορίες πλημμυρίζουν αυτή τη στιγμή δείχνει ότι οι «εισαγγελείς» έχουν τελείως διαφορετικά κίνητρα από αυτά που δηλώνουν.

«Σύνοδος Ενοποίησης» της ΟCU ως άρνηση της UOC να ενώσει

Στην πρόσφατη εκκλησιαστική ιστορία της Ουκρανίας, υπήρξε μια στιγμή όπου η UOC «χωρίς θόρυβο και σκόνη» θα μπορούσε να ενωθεί με τους σχισματικούς. Αρκεί να θυμηθούμε τα γεγονότα του 2018 που προηγήθηκαν του Τόμου. Στη συνέχεια, ο επικεφαλής του Φαναρίου κήρυξε ολόκληρη την επισκοπή της UOC ως επισκόπους της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης και τους έστειλε προσκλήσεις στη «Σύνοδο Ενοποίησης» με μέλη της UOC-KP και της UAOC.

Δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν ο Προκαθήμενος και οι επίσκοποι είχαν αποδεχθεί αυτές τις προσκλήσεις και έρχονταν στη «Σύνοδο» στην Αγία Σοφία του Κιέβου. Και θα υπάρξει πλήρης απορρόφηση από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία των δομών της UOC-KP και της UUAOC. Μόνο και μόνο επειδή ο αριθμός των επισκόπων της UOC ήταν διπλάσιος από τον «επισκοπικό» του Πατριαρχείου Κιέβου και τους αυτοκέφαλους. Ο Μητροπολίτης Ονούφριος θα εκλεγόταν επικεφαλής της ΟCU. Και τώρα δεν θα υπήρχαν προβλήματα με τις αρχές, ούτε κατασχέσεις εκκλησιών, ούτε απαγορεύσεις της UOC, ούτε καταπάτηση της Λαύρας.

Αλλά, όπως θυμόμαστε, ο Μακαριώτατος κ. Ονούφριος έστειλε την πρόσκλησή του πίσω στο Φανάρι χωρίς να την εκτυπώσει. Και άλλοι επίσκοποι έχουν κάνει το ίδιο. Και πρέπει να θυμόμαστε ένα άλλο σημαντικό σημείο. Εκείνη την εποχή, ο Ποροσένκο κυριολεκτικά κυνήγησε τους επισκόπους με τη βοήθεια της SBU. Σχεδόν όλοι οι κυβερνώντες επίσκοποι κλήθηκαν για «συνομιλίες» με τις τοπικές κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας, προκειμένου να τους αναγκάσουν να προσέλθουν στη «Σύνοδο Ενοποίησης». Το αποτέλεσμα ήταν σχεδόν μηδενικό – κανείς δεν έφυγε για την ΟCU (με εξαίρεση δύο «εθελοντές»). Το συμπέρασμα από όλη αυτή την κατάσταση είναι απλό - αν η UOC ήθελε πραγματικά να ενωθεί με την OCU, θα το είχαν κάνει πολύ νωρίτερα με πολύ πιο ευνοϊκούς όρους για την ίδια.

Πραγματική κατάσταση των γεγονότων και προβλέψεις για το μέλλον

Η υποβολή προϋποθέσεων για διάλογο με την ΟCU είναι σημαντική. Αλλά το πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι προϋποθέσεις αυτές καθορίζονται στις αποφάσεις της ανώτατης αρχής της UOC – της Συνόδου της. Τώρα ούτε η Ιερά Σύνοδος ούτε ακόμη και η Σύνοδος των Επισκόπων της UOC θα είναι σε θέση να ξεκινήσουν διάλογο με την ΟCU χωρίς να πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, καθώς οι αποφάσεις της Συνόδου δεν μπορούν να αλλάξουν από κατώτερα όργανα. Μπορούμε να πούμε ότι η Σύνοδος της UOC απαγορεύτηκε στην Συνόδου, στον Συμβουλίο των Επισκόπων, και γενικά οποιουδήποτε άλλου να διεξαγάγει διάλογο με την ΟCU έως ότου ο Ντουμένκο εκπληρώσει αυτές τις προϋποθέσεις.

Κατά μία έννοια, η απόφαση της Σύνοδου της UOC της 27.05.2022 θα ονομάζεται πιο σωστά όχι πρόσκληση προς την ΟCU για διάλογο, αλλά αντίθετα – απόφαση σχετικά με την αδυναμία ενός τέτοιου διαλόγου. Έτσι το κατάλαβε ο Σεργκέι Πέτροβιτς (Επιφάνιος) Ντουμένκο, ο οποίος στις 11 Ιουνίου 2022, σε συνέντευξή του στο nv.ua, δήλωσε ότι η OCU δεν θα πήγαινε ποτέ για διάλογο σχετικά με τους όρους της UOC. Παραθέτω: «Την παραμονή της Συνόδου, εμείς οι ίδιοι πήραμε την πρωτοβουλία να ξεκινήσουμε διάλογο, αλλά χωρίς προϋποθέσεις, και ακόμη περισσότερο χωρίς τελεσίγραφα. Φαίνεται να ανταποκρίνονται, αλλά μας έδωσαν τελεσίγραφα, στα οποία δεν θα πάμε ποτέ, επειδή είμαστε η αναγνωρισμένη τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας».

Τόσο ο Μακαριώτατος Ονούφριος όσο και οποιοσδήποτε άλλος επίσκοπος, σε περίπτωση πίεσης, θα υποστηρίξουν την άρνηση να ενωθούν με την OCU ακριβώς με αυτό: «Δεν μπορώ να παραβιάσω τις αποφάσεις της Συνόδου της UOC».

Αυτή είναι ολόκληρη η ένωση: η OCU δεν θα εκπληρώσει ποτέ τις προϋποθέσεις της UOC, και για να τις αφαιρέσει, είναι απαραίτητο να συγκληθεί μια νέα Σύνοδος της UOC. Τώρα ο Μακαριώτατος Ονούφριος και οποιοσδήποτε άλλος επίσκοπος, εάν πιεαστεί από τις αρχές, τους ολιγάρχες ή οποιονδήποτε άλλο τον πιέσει, θα υποστηρίξει την άρνησή τους να ενωθούν με την OCU με αυτό: «Δεν μπορώ να παραβιάσω τις αποφάσεις της Συνόδου της UOC».

Ωστόσο, είναι πιθανό η UOC να παραδέχεται ακόμη ότι η OCU μπορεί να πάει να «ξαναχειροτονήσει», αν και με μικρό βαθμό πιθανότητας. Επίσης, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει το γεγονός ότι ο διάλογος μπορεί να ξεκινήσει από μεμονωμένους «ιεράρχες» ή «ιερείς» της OCU, φυσικά, έχοντας εκπληρώσει την προκαταρκτική προϋπόθεση της «αποκατάστασης της αποστολικής κληρονομικότητας».

Και τέλος, η πρόβλεψη. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, μπορούμε να υποθέσουμε ότι όχι μόνο δεν θα υπάρξει ενοποίηση, αλλά ούτε  και διαπραγματεύσεις σχετικά με αυτό. Η UOC και η OCU θα έχουν εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Πιθανότατα, η UOC περιμένει το δρόμο της εξομολόγησης, στέκεται στην ορθόδοξη πίστη και υπομένοντας υπομονετικά επιθέσεις από διάφορους εχθρούς.

Η OCU, ίσως, είναι πιθανό να ακολουθήσει τον δρόμο της συνεννόησης με την πολιτική του κράτους στον τομέα των LGBT, του φύλου και άλλων ψευδο-αξιών, όπως αρμόζει σε μια δομή που ισχυρίζεται ότι είναι η «κρατική εκκλησία». Μπορεί επίσης να υποτεθεί ότι η OCU θα ενωθεί με τους Ουκρανούς Ελληνοκαθολικούς, όπως ρητά δηλώνουν οι εκπρόσωποί της. Για παράδειγμα, ο «Μητροπολίτης» Μιχαήλ Ζίνκεβιτς, ο οποίος είπε ότι περίμενε έναν νέο, ήδη κοινό τόμο για την «εκκλησία» που ενώθηκε με τους Ουνίτες. Πιθανότατα, αυτή η ενοποίηση να γίνει όχι οργανωτικά, αλλά σε επίπεδο κοινών θείων λειτουργιών και δηλώσεων περί «ευχαρισιακής ενότητας», που δεν αλλάζει την ουσία του θέματος.

Έτσι, στην Ουκρανία πάλι, όπως και τον 17ο αιώνα, θα υπάρχουν δύο θρησκευτικές οργανώσεις: η Ουνιτική που εκπροσωπείται από το UGCC-OCU και η Ορθόδοξη που εκπροσωπείται από το UOC. Και που ανήκει ο καθένας, θα το επιλέξει μόνος του.