ბულგარეთის განხეთქილების მცდელობა: უკრაინის წარუმატებელი იმიტაცია?

ძველი კალენდარული სქიზმა ბულგარეთში ითხოვს თანაბარ უფლებებს ბულგარეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიასთან. ფოტო: СПЖ

ბულგარეთის უზენაესი საკასაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება „ბულგარეთის მართლმადიდებლური ძველი კალენდარული ეკლესიის“ რეგისტრაციის შესახებ სრულიად მოულოდნელი აღმოჩნდა როგორც გარეშე პირთათვის (როგორიც ვართ მე და თქვენ) როგორც ჩანს, ბულგარელებისთვისაც. ამ გადაწყვეტილებამ ქვეყნის საზოგადოებრივ და საეკლესიო სფეროში აღშფოთების ქარიშხალი გამოიწვია - როგორც კანონიკური ბულგარული ეკლესიის, ისე ზოგიერთი პოლიტიკური და სოციალური ძალის მხრიდან.
15 წლიანი სამართლებრივი ბრძოლების შემდეგ, ძველი კალენდრის მიმდევრებმა მიიღეს ოფიციალური აღიარება, რაც, ბევრის აზრით, პირველ რიგში, საფრთხეს უქმნის ბულგარეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის ერთიანობას და მეორეც, ასუსტებს მის გავლენას ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებზე. რამ გამოიწვია ამ გადაწყვეტილების მიღება და რა შედეგები მოჰყვება მას მართლმადიდებელი ბულგარელებისთვის? შევეცადოთ გავერკვეთ.
იურიდიული სამართალი თუ დარტყმა კანონიკურ ეკლესიას?

ბულგარეთის საპატრიარქოსგან ძველი კალენდრის გამოყოფის მთავარი მიზეზი იყო 1968 წელს საეკლესიო კალენდრის რეფორმა, რამაც გამოიწვია ალტერნატიული საეკლესიო სტრუქტურის შექმნა 1990 წელს (ანუ 22 წლის განმავლობაში ყველაფერი კარგად იყო, მაგრამ მერე ვიღაცამ გადაწყვიტა, რომ სიტუაცია უნდა შეიცვალოს). დღეს ძველი კალენდრის მიმდევრებს ჰყავს სამი „ეპისკოპოსი“, ერთი მონასტერი 60 მონაზონით და 18 სამრევლო, მათ შორის სოფიას საკათედრო ტაძარი. თემს სათავეში უდგას „მიტროპოლიტი“ ფოტი ტრიადიცელი.

2009 წლიდან „ძველი დროის ეკლესიამ“ ყველაფერი გააკეთა რეგისტრაციის მისაღებად, მაგრამ უშედეგოდ. თუმცა, 2024 წლის 31 დეკემბერს, ბულგარეთის უზენაესმა საკასაციო სასამართლომ, გააუქმა სოფიას საქალაქო და სააპელაციო სასამართლოების გადაწყვეტილებები, დაუშვა ძველი კალენდრის მართლმადიდებლური ეკლესიის რეგისტრაცია. ამასთან, სასამართლომ აღნიშნა, რომ ახალი რელიგიური თემის რეგისტრაცია არ არღვევს კანონიკური ბულგარეთის მართლმადიდებელი ეკლესიისა და მისი წევრების უფლებებს.

რეზოლუციაში ხაზგასმული იყო ბულგარეთის საპატრიარქოს ისტორიული და სულიერი როლი, რომელიც, სავარაუდოდ, უკმაყოფილოების „ჩახშობას“ ისახავდა მიზნად. თუმცა, საზოგადოების არსებობის უფლების სასამართლო აღიარება, რომელიც იცავს კალენდარულ სტილს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მშვიდობამდე მიგვიყვანოს. რადგან ეს გადაწყვეტილება ნიშნავს იმ ადმინისტრაციული და სამართლებრივი დაბრკოლებების მოხსნას, რომლებიც ზღუდავდა ძველკალენდარელთა საქმიანობას ბულგარეთში. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სქიზმატიკოსებს შეეძლებათ კანონიკურ ეკლესიასთან თანასწორობის მოპოვება, ხოლო პოლიტიკური ხელმძღვანელობის ან ქვეყნის კურსის შეცვლის შემთხვევაში, ისინი შეძლებენ მოითხოვონ კიდეც "ჭეშმარიტად პოპულარული" და ყველაზე „პატრიოტული“ რელიგიური ორგანიზაციის როლი.

რეაქცია
სწორედ ამიტომ, ბულგარეთის საპატრიარქოს წმიდა სინოდმა განაცხადა, რომ პარალელური იურისდიქციის შექმნა არის წმინდა კანონის პირდაპირი დარღვევა და ეკლესიის ერთიანობის საფრთხის შემცველი. უფრო მეტიც, სინოდის წევრების აზრით, სასამართლოს ასეთი გადაწყვეტილება ქმნის სახიფათო პრეცედენტს, ხსნის კარს სხვა სქიზმატური ჯგუფების რეგისტრაციისთვის.
თავის მხრივ, ბულგარეთის პატრიარქმა დანიელმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ორი მართლმადიდებლური ეკლესია არ შეიძლება არსებობდეს ერთ კანონიკურ ტერიტორიაზე. მისი თქმით, ძველი კალენდარისტთა სახელმწიფო ლეგალიზაცია შეიძლება გახდეს არა მხოლოდ ეკლესიის, არამედ სოციალური ერთიანობის განადგურების დასაწყისი. აშკარაა, რომ სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება შეიძლება გახდეს პოლიტიკური გავლენის ინსტრუმენტი. ამდენად, ბულგარეთის პრეზიდენტის რუმენ რადევის თქმით, სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს ეკლესიის ერთიანობის პირობები, მასზე არსებული საფრთხე ეროვნული სუვერენიტეტის საფრთხედ მიიჩნიოს.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, როგორც საეკლესიო, ისე პოლიტიკურ ლიდერებს მშვენივრად ესმით, რომ „უკრაინული სცენარი“, სადაც საეკლესიო განხეთქილება გამოიყენებოდა პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად, შეიძლება გამოყენებულ იქნას ბულგარეთშიც. საკითხავია ვის შეუძლია მისი გამოყენება და რატომ?
ვინ არის იონკო გროზევი?

ბულგარეთის ძველი კალენდარული მართლმადიდებლური ეკლესიის რეგისტრაციაზე გადაწყვეტილება მიიღეს არა უპიროვნო სტრუქტურებმა, არამედ ძალიან კონკრეტულმა ადამიანებმა, რომლებიც მუშაობენ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში. ამ პროცესის ცენტრალური ფიგურა იყო იონკო გროზევი, ბულგარელი მოსამართლე (ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო), რომელიც მჭიდროდ იყო დაკავშირებული ჯორჯ სოროსთან და მის ორგანიზაციასთან „ღია საზოგადოება“.

იონკო გროზევი ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მოსამართლედ 2015 წელს დაინიშნა, მას შემდეგ რაც სტრასბურგში მაშინდელი ბულგარელი მოსამართლე ზდრავკა კალაიჯიევა ვადაზე ადრე გადადგა, რომ  მისთვის ადგილი დაეთმო. გროზევი უშუალოდ იყო დაკავშირებული ბულგარეთის იუსტიციის მინისტრთან ჰრისტო ივანოვთან, რომელიც ცნობილი იყო სოროსის მიერ დაფინანსებული სტრუქტურების მხარდაჭერით. მანამდე (1993 წლიდან) გროზევი იყო იურისტი და ბულგარეთის ჰელსინკის კომიტეტის (BHC) ერთ-ერთი თანადამფუძნებელი, რომელიც აქტიურად ავრცელებდა სოროსის „ღია საზოგადოების“ იდეებს და ფინანსდებოდა მის მიერ.

აღსანიშნავია, რომ 2020 წლის დასაწყისში დამოუკიდებელმა ფრანგმა ადვოკატებმა გროზევი დაადანაშაულეს ევროპის რიგ ქვეყნებთან დაკავშირებული
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს საქმეებში სოროსის ინტერესების დაცვაში. ამან გამოიწვია 9500-ზე მეტი ხელმოწერის შეგროვება პეტიციაზე, რომელიც მოითხოვდა მისი გადაყენებას ინტერესთა კონფლიქტის გამო, რაც ნორმად იქცა მის საქმიანობაში. თუმცა, სასჯელის ნაცვლად, ევროპაში მაღალჩინოსნებმა გადაწყვიტეს გროზევის დანიშვნა
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს უფრო მაღალ თანამდებობაზე.

ასე რომ, სწორედ გროზევმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ბულგარელ ძველკალენდრისტებს უფლება აქვთ ქვეყანაში ლეგალური რეგისტრაციის. თავად ძველკალენდრისტთა ინტერესებს
ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში ადვოკატი ნატაშა დობრევა იცავდა. მისი სახელი კიდევ ერთი რგოლია იმ ადამიანების ჯაჭვში, რომლებიც დგანან ბულგარული სქიზმის ლეგალიზაციის უკან. ფაქტია, რომ თავად ნატაშა დობრევა და გროზევი არ არიან მხოლოდ კოლეგები, არამედ მეგობრები და დიდი ხნის ბიზნესპარტნიორები, რომლებიც ცხრა წლის განმავლობაში, 2006 წლიდან 2015 წლამდე, ერთად მუშაობდნენ იურიდიულ ფირმაში ,,გროზევი და დობრევა’’, წარმოადგენდნენ სოროსის ფინანსურ-დამოკიდებული ბულგარეთის ჰელსინკის კომიტეტის ინტერესებს.  

ამრიგად, ბულგარელ სქიზმატიკოსთა შესახებ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებაში აშკარად არის ინტერესთა კონფლიქტი მოსამართლისა და ადვოკატის მხრიდან და აშკარად ჩანს ჯორჯ სოროსის მიერ დაფინანსებული ორგანიზაციების კვალი. საკითხავია, რატომ სჭირდებათ ეს ყველაფერი ამ ორგანიზაციების წარმომადგენლებს?

ვინ სარგებლობს ამით?

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ბულგარეთის ძველი კალენდარული ეკლესიის შესახებ
ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილება მიუთითებს, რომ ამიერიდან ლეგალიზაციაზე პრეტენზია შეუძლია მოითხოვოს აბსოლუტურად ნებისმიერ ჯგუფს, რომელიც თავს „მართლმადიდებელს“ უწოდებს, რაც აუცილებლად გამოიწვევს ქვეყნის რელიგიური ერთიანობის შემდგომ დაშლას.

ამასთან, როგორც ბულგარეთის მართლმადიდებლური ეკლესია ხაზს უსვამს, ასეთმა ვითარებამ შეიძლება გამოიწვიოს ბულგარეთის არა მხოლოდ სულიერი, არამედ ეროვნული უსაფრთხოების დარღვევაც. თუ მხოლოდ იმიტომ, რომ სოროსის მიერ დაფინანსებულ საერთაშორისო სტრუქტურებს არათუ შეუძლიათ, არამედ ჩაერევიან ქვეყნის პოლიტიკაში (ამის ბევრი მაგალითი არსებობს).

უფრო მეტიც, სქიზმატების ლეგალიზების ეს ნაბიჯი, სავარაუდოდ, უფრო ფართო გეგმის ნაწილია, რომელიც მიზნად ისახავს კანონიკური ბულგარული მართლმადიდებლური ეკლესიის და ქვეყანაში მისი გავლენის შესუსტებას. სწორედ ამიტომ, ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სიტუაციიდან გარკვეული დასკვნების გამოტანა შეგვიძლია.

პირველ რიგში, ბულგარეთში პარალელური საეკლესიო სტრუქტურის შექმნა შეიძლება გამოყენებულ იქნას ბმე-ზე პოლიტიკური ზეწოლისთვის. მაგალითად, მათ შეიძლება მოახდინონ ზეწოლა აღიაროს მეუ, უარის შემთხვევაში დაემუქრონ სახელმწიფო მხარდაჭერისა და საზოგადოების ნდობის დაკარგვით. ეს სცენარი მშვენივრად განხორციელდა უკრაინაში და შესაძლოა განმეორდეს ბულგარეთში.

მეორეც, ძველი კალენდრის ბმე-ის რეგისტრაცია საფრთხეს უქმნის ბულგარეთში მართლმადიდებელ მორწმუნეთა ერთობას. მრევლის დაყოფა ორ იურიდიულად აღიარებულ სტრუქტურას შორის და სქიზმატიკოსთა პოლიტიკური მხარდაჭერა აუცილებლად გამოიწვევს კანონიკური ეკლესიის ავტორიტეტის შელახვას, რომელიც საუკუნეების მანძილზე იყო ბულგარული იდენტობისა და კულტურის საყრდენი. ეს ყველაფერი თანდათან შეასუსტებს ბმე-ის როლს საზოგადოებაში, რაც გამოიწვევს მის უფრო დიდ „მოლაპარაკებას“ იმ ადამიანების აზრით, ვინც ამ სიტუაციის უკან დგას.

მესამე, პარალელური ეკლესიის შექმნა კარს ხსნის „რელიგიური ფაქტორის“ პოლიტიკური მიზნებისთვის გამოყენებისთვის - ზუსტად იმავე სცენარის მიხედვით, რომელიც უკვე წარმატებით გამოიყენება უკრაინაში. პოლიტიკოსები, რომლებიც ცდილობენ თავიანთი პოზიციების განმტკიცებას ან კონკურენტების დასუსტებას, შეიძლება დაეყრდნონ კონფლიქტის ერთ-ერთ მხარეს, როგორც ეს ჩვენს ქვეყანაში მოხდა. სოროსის ირგვლივ მყოფებს კარგად ესმით, რომ რელიგიური წინააღმდეგობები შეიძლება გახდეს მანიპულირების მძლავრი იარაღი, რამაც გამოიწვია საზოგადოების ფრაგმენტაცია და მათი „პოლიტიკური ტორტის“ ნაწილის შემდგომი შეძენა.

მეოთხე, ამ დასკვნებს ადასტურებს ძველი კალენდრისტების მიერ გამოყენებული სახელი. ყოველივე ამის შემდეგ, იგი მთლიანად იმეორებს კანონიკური ბულგარეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის სახელს. ეს არის ზუსტად ის, რასაც სქიზმატები აკეთებენ უკრაინაში, სახელმწიფოს მხარდაჭერით ქმნიან პარალელურ სტრუქტურებს და შემდეგ აცხადებენ პრეტენზიას კანონიკური ეკლესიის ეკლესია-მონასტრებზე. გარდა ამისა, ბულგარელი ძველი კალენდრისტები უკვე იყენებენ იმავე საშუალებებს, რომლებსაც ოდესღაც აქტიურად იყენებდნენ უმე-კს-ის წარმომადგენლები უკრაინაში. მაგალითად, ცოტა ხნის წინ მიცემულ ინტერვიუში ძველი კალენდარული ეკლესიის წინამძღოლმა, „მიტროპოლიტმა“ ფოტიმ გამოთქვა ეჭვი ბულგარეთის საპატრიარქოს ეპისკოპოსების კანონიკურად არჩევის შესახებ და მიანიშნა, რომ ეს არჩევნები ჩატარდა ბულგარელი კომუნისტის კონტროლის ქვეშ. ასეთი განცხადების ლოგიკა ჩვენთვის უკრაინელებისთვის აშკარა და მტკივნეულად ნაცნობია.

მისი მიხედვით, კანონიკურ ეკლესიას ჯერ სახელმწიფო ხელისუფლებაზე დამოკიდებულებაში სდებენ ბრალს, შემდეგ მისი ეპისკოპოსები „კაგებეს აგენტებად“ ხვდებიან, შემდეგ კი მათ ადგილზე პრეტენზიას აცხადებენ „ჭეშმარიტი პატრიოტები“ - განხეთქილების წარმომადგენლები, რომელთა ერთადერთი სურვილია კანონიკური ეკლესიის განადგურება. სცენარი მარტივია, მაგრამ საკმაოდ გამოსადეგი, როგორც ვხედავთ უკრაინის მაგალითზე.

მეხუთე, ძველი კალენდარული ბმე-ის რეგისტრაცია მიუთითებს ზოგიერთი ძალის სურვილზე ეკლესია პოლიტიკოსების კონტროლის ქვეშ მოექცეს. ეს სურვილი შესაძლოა კატასტროფა გახდეს ქვეყნის რელიგიური და სოციალური ცხოვრებისთვის, რადგან ეკლესიის პოლიტიკური მიზნების მიღწევის იარაღად გამოყენების მცდელობა საფრთხეს უქმნის სოციალურ ცხოვრებაში ღრმა კრიზისს.

2024 წლის ბოლოს ბულგარეთის მართლმადიდებლური ძველი კალენდარული ეკლესიის წარმომადგენლებმა რეგისტრაციაზე განაცხადი შეიტანეს, თუმცა 27 დეკემბერს უარი მიიღეს. იუსტიციის მინისტრის თქმით, უარის მიზეზი განმცხადებლების მიერ საჭირო დოკუმენტაციის წარუმატებლობა გახდა. და ამ თემისადმი ასეთი ყურადღების ფონზე, პროცედურული ნიშნით რეგისტრაციაზე უარის თქმა მთლად დამაჯერებლად არ გამოიყურება. სავარაუდოდ, "ძველმოდური ეპოსი" გაგრძელდება.

სამწუხაროდ, როგორც უკრაინის შემთხვევაში, ბულგარეთშიც არის საკმარისი პოლიტიკოსები, რომლებიც თვლიან, რომ ეკლესია შეიძლება გამოიყენონ ისე, როგორც მათ შეეფერება. ისინი არ ფიქრობენ ქვეყნის სიკეთეზე, არ ზრუნავენ უბრალო ადამიანების ცხოვრებაზე, საერთოდ არ აინტერესებთ ეკლესია, როგორც რელიგიური სტრუქტურა. ისინი მზად არიან შესწირონ ეს ყველაფერი მხოლოდ იმისთვის, რომ მოეწონონ თავიანთი ბატონები, რომელთა ერთადერთი მიზანია მაქსიმალური გავლენისა და ძალაუფლების მიღწევა არა მხოლოდ ერთ ქვეყანაში, არამედ მთელ მსოფლიოში.

ბულგარეთმა სერიოზულად უნდა იფიქროს თავის მომავალზე, რადგან შეიძლება მალე აღარ იყოს წმინდა...