7 αφελείς ερωτήσεις περί του Οικουμενισμού.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουν ακούσει τη λέξη «Οικουμενισμός». Την ακούμε σε μια ευρεία ποικιλία πλαισίων - από έντονα αρνητικά έως θετικά. «Οικουμενική Κίνηση», «Οικουμενική Εκκλησία», «Οικουμενική Πατριαρχία», «Οικουμενική αίρεση» κτλ. Τι είναι λοιπόν ο «Οικουμενισμός»; Αποφασίσαμε να συλλέξουμε μερικές από τις απλούστερες, ακόμη και λίγες αφελείς ερωτήσεις περί του Οικουμενισμού και ζητήσαμε από τον τακτικό αρθρογράφο μας, τον πατέρα Βασίλη Κούτσερ, να τις απαντήσει. Λοιπόν.

Ερώτηση 1: Τι είναι ο Οικουμενισμός;

Ο όρος Οικουμενισμός προέρχεται από το αρχαίο Βυζάντιο. Σημαίνει «κατοικημένος κόσμος», από την ελληνική λέξη «οικουμένη», η οποία μπορεί να μεταφραστεί ως «κόσμος». Το γεγονός είναι ότι οι Βυζαντινοί θεωρούσαν ότι ο πολιτισμένος κόσμος είναι μόνο εκείνο το μέρος του πλανήτη που ήταν μέρος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εξ ου και ο ίδιος ο όρος. Λίγο αργότερα, άρχισε να χρησιμοποιείται και προς την Εκκλησία και όριζε εκείνες τις εδαφικές περιοχές που είχαν διαφωτιστεί από το Ευαγγέλιο. Από το 1937, οι θεολόγοι του Πανεπιστημίου του Πρίνστον στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προτείνει αυτόν τον όρο προκειμένου να ονομαστεί ένας διάλογος μεταξύ των χριστιανικών θρήσκευμάτων. Σήμερα, αυτή η λέξη αναφέρεται πιο συχνά με τρεις εντελώς διαφορετικές έννοιες:

α) διάλογος μεταξύ Ορθόδοξων Χριστιανών και μη Ορθόδοξων κοινοτήτων (και ακόμη και με εκπροσώπους άλλων θρησκειών), το κύριο καθήκον του οποίου είναι η κοινή εργασία για την ειρήνη ή τη φιλανθρωπία στον κόσμο (ένας τέτοιος διάλογος δεν συνεπάγεται δογματική ενότητα).

β) μια θεολογική τάση που θέτει το καθήκον να ενώσει διάφορα χριστιανικά θρησκεύματα σε μια ενιαία «εκκλησία» (για να επιτύχει την «ενότητα», πιο συχνά, είναι οι Ορθόδοξοι που πρέπει να εγκαταλείψουν τα δογματικά ή άλλα χαρακτηριστικά τους, επομένως, ένα τέτοιο όραμα του Οικουμενισμού έχει έναν αντι-ορθόδοξο χαρακτήρα).

γ) το δόγμα της πιθανής ενοποίησης όλων των θρησκειών σε μια νέα, κοινή θρησκεία για όλους (ένας τέτοιος οικουμενικός συγκρητισμός έχει σαφώς αντιχριστιανικό χαρακτήρα).

Ερώτηση 2. Γιατί οι περισσότεροι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουν αρνητική στάση προς τον Οικουμενισμό;

Παρά το γεγονός ότι ο Οικουμενισμός, ως προσπάθεια διαλόγου για την επίλυση ορισμένων κοινωνικών προβλημάτων, μπορεί να έχει σχετικά ουδέτερο νόημα, η πλειοψηφία των Ορθόδοξων Χριστιανών – αντιτίθεται σε αυτόν. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για αυτό, αλλά ο κύριος είναι ότι σήμερα, δυστυχώς, όλο και πιο συχνά, ο «οικουμενικός διάλογος» συνεπάγεται την ανάγκη για κοινή προσευχή Ορθόδοξων Χριστιανών και εκπροσώπων άλλων θρησκειών, η οποία απαγορεύεται αυστηρά από τους Κανόνες της Εκκλησίας.

Επιπλέον, οι οικουμενιστές προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα της «ενότητας» των Χριστιανών όχι μέσω της μετάνοιας των Καθολικών και των Προτεσταντών που έχουν απομακρυνθεί από την Ορθοδοξία, αλλά μέσω της ανάπτυξης ορισμένων ακατανόητων «τρόπων» που πρέπει να εξυπηρετούν αυτήν την «ενότητα».

Ερώτηση 3. Ο Οικουμενισμός άραγε είναι εκείνο που οδηγεί σ' ενιαία θρησκεία που μας έχουν υποσχεθεί για τους έσχατους καιρούς;

Πράγματι, η θεολογική διάσταση του Οικουμενισμού προϋποθέτει ότι η Αλήθεια, σε έναν ή άλλο βαθμό, κατέχεται από κάθε θρησκευτική οργάνωση που ονομάζεται «εκκλησία». Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν με αυτό, οι οποίοι ξέρουν ότι μόνο μια Εκκλησία κατέχει την Αλήθεια, και μόνο αυτή μπορεί να ονομαστεί το Σώμα του Χριστού - αυτή είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία. Η προσάρτηση σε αυτήν την Εκκλησία είναι δυνατή όχι μέσω του «θεολογικού διαλόγου», αλλά μόνο μέσω της μετάνοιας.

Η απουσία έστω και υπαινιγμού μετάνοιας στον «διάλογο» με ανθρώπους άλλων θρησκείων οδηγεί συχνά σε κοινή προσευχή με μη Ορθόδοξους και μη Χριστιανούς (ο, τι έχουμε δει πολλές φορές) και η «ελαττωματική κατοχή της αλήθειας» εκ μέρους των Χριστιανών οδηγεί στην ανάγκη να συμπληρωθεί αυτή η «αλήθεια» εκ μέρους των άλλων θρησκειών. Ως εκ τούτου προέρχεται συγκρητισμός που οι Ορθόδοξοι αντιλαμβάνονται ως «θρησκεία» του Αντίχριστου.

Ερώτηση 4. Γιατί οι Καθολικοί έχουν μια απλούστερη στάση πρός τις ιδέες του Οικουμενισμού;

Η Καθολική Εκκλησία επιτρέπει μια συγκεκριμένη δογματική ποικιλομορφία, περιλαμβάνοντας στο σύνολό της, για παράδειγμα, τους  Ουνίτες (που διαβάζουν το Σύμβολο της πίστης χωρίς καθολικό ένθετο, σύμφωνα με το οποίο, σε αντίθεση με το Ευαγγέλιο και τους Πατέρες του δεύτερης Οικουμενικής Συνόδου, το Άγιο Πνεύμα προέρχεται από τον Πατέρα και τον Υιό («filioque»). Για πολλούς Καθολικούς θεολόγους, μια επαρκής βάση για όλη τη χριστιανική «ενότητα» είναι η αναγνώριση της εξουσίας (υπεροχής) της δύναμης του Πάπα. Προς το παρόν, για παράδειγμα, εκπρόσωποι της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης και του Βατικανού βρίσκονται σε διάλογο σχετικά με αυτό ακριβώς το θέμα. Η θετική της απόφαση πιθανότατα θα οδηγήσει σε ευχαριστιακή ενότητα μεταξύ Καθολικών και μέρος Ορθόδοξων Χριστιανών.

Ερώτηση 5. Πρέπει ένας απλός ενορίτης να μελετήσει προσεκτικά τις ιδέες του Οικουμενισμού και, εν γένει να ενδιαφέρεται για αυτό το ζήτημα με κάθε δυνατό τρόπο;

Σύμφωνα με την «Εγκύκλιο των Πατριαρχών της Ανατολής» του 1848, οι ορθόδοξοι άνθρωποι είναι οι φύλακες της αγνότητας της πίστης. Οι πατριάρχες γράφουν: «Σε μας ούτε Πατριάρχες ούτε Σύνοδοι μπόρεσαν ποτέ να εισαγάγουν καινοτομίες, γιατί ο υπερασπιστής της θρησκείας είναι το ίδιο το σώμα της Εκκλησίας, δηλαδή ο ίδιος ο λαός, ο οποίος θέλει το θρήσκευμά του να είναι αιώνια αμετάβλητο και όμοιο με αυτό των Πατέρων του (όπως προσπάθησαν πολλοί από τους μετά το σχίσμα Πάπες και Λατινόφρονες Πατριάρχες, χωρίς να καταφέρουν τίποτε)».

«Σε μας ούτε Πατριάρχες ούτε Σύνοδοι μπόρεσαν ποτέ να εισαγάγουν καινοτομίες, γιατί ο υπερασπιστής της θρησκείας είναι το ίδιο το σώμα της Εκκλησίας, δηλαδή ο ίδιος ο λαός».

Εγκύκλιος των Πατριαρχών της Ανατολής

Με άλλα λόγια, κάθε Ορθόδοξος Χριστιανός πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικός σε θέματα πίστης και ευσέβειας και να μην επιτρέψει να φέρει στην Εκκλησία θεολογικές καινοτομίες που είναι ξένες προς αυτήν. Οι πατριάρχες γράφουν ότι ακριβώς οι άνθρωποι, δηλαδή οι συνηθισμένοι ενορίτες, που συχνά εμπόδισαν τους παπάδες να παρεκκλίνουν από την πίστη των πατέρων τους. Και μόνο όταν η θεολογία στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έγινε το αποκλειστικό προνόμιο της ιεραρχίας της εκκλησίας (στους απλούς ενορίτες απαγορεύτηκε ακόμη και να διαβάσουν την Αγία Γραφή στο σπίτι μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα) η Καθολική Εκκλησία αποχώρησε από την Ορθοδοξία.

Έτσι, οι «απλοί ενορίτες» έχουν όχι μόνο το δικαίωμα, αλλά και το καθήκον να ενδιαφέρονται για τη θεολογία του Οικουμενισμού.

Ερώτηση 6. Πώς απειλεί ο Οικουμενισμός εμένα και την ενορία μου;

Απειλεί με το ίδιο όπως και ολόκληρη την Εκκλησία – με την απώλεια της δογματικής αγνότητας, η οποία οδηγεί στην απώλεια της χάρης. Επιπλέον, η αποδοχή του Οικουμενισμού, ακόμη και η ουδετερότητα απέναντι του, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά πνευματικά προβλήματα. Ο Άγιος Θεοδόσιος των Σπηλαίων είπε: «Όποιος επαινεί την πίστη κάποιου άλλου βλασφημεί τη δική του, και όποιος επαινεί τη δική του και την πίστη κάποιου άλλου είναι δυαδικός. Και όποιος θα σας πει: και εκείνη και την άλλη πίστη ο Θεός έδωσε, πείτε του: ο Θεός είναι δίπιστος;»

Στην εποχή μας, αυτές οι λέξεις του αγίου είναι ιδιαίτερα επίκαιρες. Γιατί ακούμε όλο και περισσότερο τις λέξεις ότι «η πίστη είναι από τον Θεό, ο Θεός είναι ένας, αλλά οι τρόποι προς Αυτόν είναι διαφορετικοί».

Όποιος επαινεί την πίστη κάποιου άλλου βλασφημεί τη δική του, και όποιος επαινεί τη δική του και την πίστη κάποιου άλλου είναι δυαδικός. Και όποιος θα σας πει: και εκείνη και άλλη πίστη ο Θεός έδωσε, πείτε του: ο Θεός είναι δίπιστος;

Σεβάσμιος Θεοδόσιος των Σπηλαίων

Ωστόσο, στο Αρχαίο Πατερικό περιγράφεται μια τέτοια περίπτωση. Ένας μοναχός πήγε από το μοναστήρι στην πόλη, κουράστηκε από τον δρόμο. Βλέπει: μια άμαξα πηγαίνει στην πόλη και ένας Εβραίος οδηγεί την άμαξα. Ο μοναχός του ζήτησε άδεια να κρατηθεί απο αυτή, έτσι  ήταν πιο εύκολο. Άρχισαν να κινούνται μαζί. Στο δρόμο, ο Εβραίος άρχισε να επιπλήττει τον ηγούμενο του μοναστηριού στο οποίο ήταν ο μοναχός. Πολλά από αυτά που ειπώθηκαν ήταν αλήθεια, και ο μοναχός ήταν σιωπηλός συνέχεια. ¨Ηρθαν στην πόλη και ξεκίνησαν τον αποχαιρετισμό.

Ο Εβραίος λέει στον μοναχό: - Πες ότι όλα αυτά είναι αλήθεια και τα ξέρεις όλα αυτά.

Απάντησε μόνο:

- Ίσως - σε αυτό το σημείο χωρίστηκαν.

Ο μοναχός έκανε όλες του τις δουλειές στην πόλη και ήθελε να επιστρέψει στο μοναστήρι, αλλά ένας γέροντας τον συναντά στο μοναστήρι και λέει:

- Δεν μπορείς να έρθεις εδώ.

- Γιατί;

- Και δεν είσαι ήδη μοναχός.

- Πώς δεν είμαι μοναχός ;!

- Δεν είσαι πια Χριστιανός.

Βλέπετε πόσο περίπλοκα είναι όλα, ποια είναι η τιμή μιας λέξης. Η Γραφή λέει ότι για κάθε λέξη ένα άτομο θα δώσει λογαριασμό: γιατί με τα λόγια σας θα δικαιολογηθείτε, από τα λόγια σας θα καταδικασθείτε" (Ματθαίος 12:37).

Ερώτηση 7. Γιατί οι άγιοι πατέρες δεν μιλούσαν τόσο συχνά για τον Οικουμενισμό;

Στην πραγματικότητα, οι Άγιοι Πατέρες μιλούσαν για τους κινδύνους του Οικουμενισμού συνέχεια. Απλώς στην εποχή εκείνη αυτό το φαινόμενο χαρακτηριζόταν με άλλα λόγια - αίρεση, σχίσμα, αφορισμός.  Έτσι, στον 10ο των Αποστολικών Κανονών διαβάζουμε: «Εἴ τις ἀκοινωνήτω κἀν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, οὗτος ἀφοριζέσθω».

Στον 45ο  των Αποστολικών Κανονών: «Ἐπίσκοπος, ἢ πρεσβύτερος, ἢ διάκονος, αἱρετικοῖς συνευξάμενος μόνον, ἀφοριζέσθω εἰ δὲ ἐπέτρεψεν αὐτοῖς ὡς κληρικοῖς ἐνεργῆσαί τι, καθαιρείσθω..».

Στον 65ο  των Αποστολικών Κανονών: «Εἴ τις κληρικὸς ἐν μάχῃ τινὰ κρούσας, καὶ ἀπὸ τοῦ ἑνὸς κρούσματος ἀποκτείνη, καθαιρείσθω διὰ τὴν προπέτειαν αὐτοῦ· ἐὰν δὲ λαϊκὸς ᾖ, ἀφοριζέσθω».

Πολλοί ιεροί Ορθόδοξοι Πατέρες της αρχαιότητας προειδοποίησαν τους Χριστιανούς για τον κίνδυνο της προσευχής, και ακόμη περισσότερο, για την ευχαριστιακή κοινωνία με αιρετικούς. Ήδη στην εποχή μας, οι οικουμενιστές καταγγέλλονταν από τους Μοναχούς Ιουστίν (Πόποβιτς), Άγιος Σεραφείμ (Σομπόλεφ), Ιερόμονο Σεραφίμ (Ρόουζ) και πολλούς άλλους.

Εἴ τις ἀκοινωνήτω κἀν ἐν οἴκῳ συνεύξηται, οὗτος ἀφοριζέσθω.

Ο 10ο των Αποστολικών Κανονών

Για παράδειγμα, ο Άγιος Σεραφείμ έγραψε: «Η Ορθόδοξη πίστη απαιτεί από μας να πιστέψουμε στη Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, για να εφαρμόσουμε όλες αυτές τις ιδιότητες μόνο και αποκλειστικά  προς την Ορθόδοξη Εκκλησία μας. Και οι Ορθόδοξοι οικουμενιστές δεν θέλουν να την υπακούσουν. Εξαιτίας αυτού, διαστρεβλώνουν τον ένατο όρο του Σύμβολο της πίστης. Ως αποτέλεσμα, έχουμε ένα είδος αφύσικης σύγχυσης της αλήθειας με τα ψέματα, της Ορθοδοξίας με τις αιρέσεις, η οποία οδηγεί τους Ορθόδοξους οικουμενιστές σε μια ακραία διαστρέβλωση της πραγματικής έννοιας της Εκκλησίας και τόσο πολύ, που τα μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι ταυτόχρονα μέλη της οικουμενικής εκκλησίας, ή μάλλον, είναι μιας παγκόσμιας αιρετικής κοινωνίας με τις αμέτρητες αιρέσεις της. Πρέπει πάντοτε να θυμούνται τα λόγια του Χριστού: «Αν κι αυτούς δεν τους ακούσει, πες το στη συνάθροιση της εκκλησίας· κι αν παρακούσει και την εκκλησία, τότε πια ας είναι για σένα όπως ο ειδωλολάτρης ή ο τελώνης». (Ματθαίος 18:17)

*   *   *

Εν κατακλείδι, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε τα λόγια του διάσημου ορθόδοξου θεολόγου, Αρχιεπισκόπου Αλεξάντερ Σμέμαν, ο οποίος έγραψε για τον οικουμενισμό με τη μόνη σωστή κατανόησή του: «Όχι η ενότητα, αλλά η αλήθεια, σύμφωνα με την εμπειρία και την πεποίθηση της Ορθοδοξίας, πρέπει να γίνει ο κύριος στόχος του οικουμενικού κινήματος. Η ενότητα, σύμφωνα με αυτήν την εμπειρία, δεν είναι παρά μια φυσική συνέπεια της αλήθειας, του καρπού και της ευλογίας της».

Με άλλα λόγια, εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, μπορούμε μόνο να δικαιολογήσουμε ένα τέτοιο οικουμενικό κίνημα που θα αγωνιστεί προς τον Χριστό και την Αλήθεια Του, το οποίο αποκαλύπτεται αποκλειστικά μέσω της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μια τέτοια φιλοδοξία μπορεί να στεφθεί με ενότητα με την Εκκλησία, αλλά μόνο μετά τη μετάνοια και την εγκατάλειψη αιρετικών ψευδαισθήσεων που εισήχθησαν από έναν λόγο που νόσησε από αλαζονεία. Η εκκλησία περιμένει όλους.

Το ερώτημα είναι: είναι «όλοι» έτοιμοι να εγκαταλείψουν την αλαζονεία;