ფანარსა და მეუ-ს შორის ურთიერთობა კოლაფსის პირასაა: როგორ ეძებენ გამოსავალს კრიზისიდან

ამერიკის მიტროპოლიტი ელპიდოფორე და ქალკედონელი მიტროპოლიტი ემანუელი. ფოტო: СПЖ

ბოლო კვირების განმავლობაში საინფორმაციო სივრცეში შესამჩნევად გახშირდა საუბარი უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიის შესაძლო აკრძალვაზე. ამას ხელს უწყობს არა მხოლოდ უკრაინის პრეზიდენტის და საპრეზიდენტო ოფისის ხელმძღვანელის განცხადებები, არამედ მეუ-ს წარმომადგენლების ქმედებებიც, რომლებიც ყველაფერს აკეთებენ იმისათვის, რომ კანონი 8371 მიღებულ იქნეს იმ ფორმით, რა ფორმითაც პარტია ევროსოლიდარობა გვთავაზობს.  მეუ-ს ხელმძღვანელის ეპიფანე დუმენკოს ბოლო ვიზიტი ფანარში უკრაინის დელეგაციის შემადგენლობაში, რომელიც ნაჩქარევად შედგა, კიდევ ერთი სიგნალი გახდა იმისა, რომ საეკლესიო-პოლიტიკურ გარემოში მნიშვნელოვანი ცვლილებები ხდება. ეს ვიზიტი არ გამოცხადებულა, რაც განხილული საკითხების საიდუმლოებასა და აქტუალურობაზე მიუთითებს. შევეცადოთ გავერკვეთ, კონკრეტულად რაზე იყო საუბარი ამ შეხვედრაზე და რა პოლიტიკური და საეკლესიო შედეგები შეიძლება მოჰყვეს ამას.
დელეგაციის შემადგენლობა: მნიშვნელოვანი დეტალები
უპირველეს ყოვლისა, ღირს ყურადღება მიაქციოთ იმ დელეგაციის შემადგენლობას, რომელიც პატრიარქ ბართლომეს ესტუმრა. მეუ-ს ხელმძღვანელის ეპიფანესა და მისი ახლო მოკავშირის ევსტრატი ზორიას გარდა, უკრაინის პრეზიდენტის აპარატის უფროსის მოადგილე ელენა კოვალსკაია, ქვეყანაში მეუ-ს მთავარი ლობისტი ვიქტორ ელენსკი, ასევე უკრაინის ამჟამინდელი ელჩი. თურქეთს ვასილი ბონდარს და გენერალურ კონსულს სტამბოლში რომან ნედილსკის (ამ უკანასკნელს, როგორც ცნობილია, კარგი ურთიერთობა აქვს პატრიარქ ბართლომეოსთან).
ფანარის მხრიდან მოლაპარაკებებში მონაწილეობდნენ ქალკედონელი მიტროპოლიტი ემანუელ, მეუ-ს შექმნის მთავარი ინიციატორი და კურატორი, არქიმანდრიტი აიეტი და პატრიარქის დიაკონი ეპიფანე კამიანოვიჩი (როგორც მთარგმნელი).
დელეგაციის ეს შემადგენლობა და ასეთი საკულტო ფიგურების მონაწილეობა იმაზე მეტყველებს, რომ თუ არა ყველა რესურსი, მაშინ მაინც გამოიყენებოდა „მძიმე არტილერია“ განსახილველი საკითხების გადასაჭრელად.
ვიზიტის შესაძლო მიზეზები

უკრაინის დელეგაციის ფანარში გადაუდებელი ვიზიტის პირველი და ყველაზე აშკარა მიზეზი არის 8371 კანონპროექტის მიღებასთან დაკავშირებული მოვლენები, რომელიც ითვალისწინებს უმე-ის საქმიანობის აკრძალვას.

ამ კანონპროექტმა უკვე გამოიწვია მრავალი დასავლელი პოლიტიკოსის სერიოზული შეშფოთება, რომლებიც მას ხედავენ საფრთხედ არა მხოლოდ უკრაინის მართლმადიდებლური ეკლესიისთვის, არამედ მთლიანად უკრაინაში რელიგიური თავისუფლებისთვის.

სავარაუდოდ, უკრაინის დელეგაცია ცდილობდა დაერწმუნებინა პატრიარქი ბართლომე, რომ ამ კანონის მიღება კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს პრობლემას არ შეუქმნიდა. მთავარი არგუმენტი შეიძლება იყოს ის, რომ უმე-ის აკრძალვა პირდაპირ არ იქნება დაკავშირებული ფანართან და, შესაბამისად, არ დააზარალებს საპატრიარქოს საერთაშორისო რეპუტაციას.

გარდა ამისა, უკრაინის დელეგაციას შეეძლო დაერწმუნებინა პატრიარქი ბართლომე, რომ უმე-ისგან სერიოზული წინააღმდეგობა არ იყო მოსალოდნელი. ამან უნდა დაამშვიდოს კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო და დაარწმუნოს, რომ უმე-ის აკრძალვის პროცესი დიდი სკანდალების გარეშე წარიმართება.

ასევე, დუმენკოს ფანარში ვიზიტის ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს პატრიარქ ბართლომეს უკმაყოფილება იმ უკანონობით, რომელსაც მეუ-ს მხარდამჭერები სჩადიან უმე-ის წინააღმდეგ. ასეთი დასკვნის გამოტანა შესაძლებელია პრეზიდენტის ვებგვერდზე გამოქვეყნებული ინფორმაციით, საიდანაც გავიგეთ, რომ უკრაინულმა დელეგაციამ დაარწმუნა ფანარის მეთაური, რომ „ქვეყნის ყველა ეკლესიის კარი ღიაა“. ეს განსაკუთრებით ცინიკურად გამოიყურებოდა იმის გათვალისწინებით, რომ სწორედ იმ დღეს, როდესაც დუმენკომ და ელენსკიმ პატრიარქ ბართლომეს უკრაინაში „რელიგიური თავისუფლების“ შესახებ განუცხადეს, კულტურის სამინისტრომ კიდევ ერთი ტაძარი დალუქა კიევ-პეჩერის ლავრის ტერიტორიაზე.

შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ უკრაინის ხელისუფლებამ, რომელსაც წარმოადგენდნენ ელენსკი და კოვალსკაია, რეალურად ბართლომეს უმე-ის „მშვიდი“ განადგურების გარანტია მისცეს.
როგორ მოხდება ეს განადგურება, ჯერ კიდევ ძნელი სათქმელია. რადგან აქ სულ მცირე ორი ასპექტია – კანონიკური და ფიზიკური. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უმე შეიძლება განადგურდეს მისი კანონიკური სტატუსის შეცვლით (მაგალითად, ეპისკოპოსების, მღვდლების და მღვდელმსახურების დარწმუნებით უკრაინის ფანარის ეგზარქოსში ან მეუ-ში გაწევრიანების აუცილებლობაში). ან შეიძლება ფიზიკურად აღკვეთონ, როგორც ეს ახლახან მიანიშნა პრეზიდენტის ოფისის უფროსმა ანდრეი ერმაკმა.
და ხელისუფლების ქმედებები ახლახან იძლევა წარმოდგენას იმ მეთოდების შესახებ, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას ამ მიზნის მისაღწევად - ყველა ადამიანის რეპრესია და დევნა, ვინც გაბედავს ხმამაღლა ისაუბროს უმე-ის დასაცავად.
სხვა საქმეა, არის თუ არა რესურსი და რაც მთავარია ამის სურვილი? გვეჩვენება, რომ არის სურვილი, მაგრამ არა რესურსი. ამიტომ, მიგვაჩნია, რომ პირველი ორი ვარიანტი უფრო სავარაუდოა - საეგზარქოსო ან მეუ.
ფანარის დელეგაცია: რატომ არ იყო?

ის, რომ მოლაპარაკებები უკრაინის ფანარის ეგზარქოსის პოზიციის გაძლიერებაზე (რომელიც, შეგახსენებთ, უკვე არსებობს) მიმდინარეობს, 100%-ით შეიძლება ითქვას, რაც არ უნდა უარყოფდნენ პოროშენკოს კოლეგები და მეუ-ს ზოგიერთი წარმომადგენელი. აქედან გამომდინარე, გარდა აშკარა მიზეზისა - უმე-ის აკრძალვის კანონპროექტის განხილვისა, არის ვიზიტის უფრო რთული და ფარული მიზეზიც, რომელიც დაკავშირებულია მეუ-სა და კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში შიდა კონფლიქტებთან. ამას მოწმობს პუბლიკაციები მეუ-სთან დაახლოებულ მედიაში. ეპიფანეს ფანარში ვიზიტამდე ერთი კვირით ადრე გამოცემა „სულიერი ფრონტი“, რომელსაც უკრაინაში კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ეგზარქოსი მეთვალყურეობდა, გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რომ ერთი წლის წინ პატრიარქი ბართლომე გეგმავდა თავისი დელეგაციის გაგზავნას ჩვენს ქვეყანაში. თუმცა, ამ გადაწყვეტილებას ეწინააღმდეგებოდნენ ეპიფანე დუმენკო და მისი ახლო წრე, კერძოდ, ევსტრატი ზორია (რომელსაც უსაფრთხოდ შეიძლება ეწოდოს რეგენტი დუმენკოს დროს).

მაშინ, ერთი წლის წინ, პატრიარქ ბართლომეოს დელეგაცია უნდა შემდგარიყო ორი უკრაინული წარმოშობის ეპისკოპოსისგან: მიტროპოლიტი ილარიონი კანადიდან და მთავარეპისკოპოსი იობი (გეჩია), ასევე კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს დეკანოზი ეპიფანე კამიანოვიჩი. თუმცა, ისინი დარწმუნებულნი იყვნენ, რომ არ მოსულიყვნენ და ეს ისე ვულგარულად გააკეთეს (განაცხადეს, რომ ზაპოროჟიეს ატომური ელექტროსადგური შეიძლება აფეთქდეს), რომ ნებისმიერ მოაზროვნე ადამიანს უჩნდება ლოგიკური კითხვა: რატომ იყო ამ დელეგაციის ჩამოსვლა ასე არახელსაყრელი ზორასთვის და დუმენკოსთვის?
კონფლიქტი კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შიგნით

ფაქტია, რომ ილარიონი (რუდნიკი) და იობი (გეჩა), გამოცემის "მართლმადიდებლური უკრაინის" მიხედვით, რომელსაც ხელმძღვანელობს ევსტრატი ზორია, წარმოადგენენ ჯგუფს კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში, რომელიც მეუ-ს პროექტს წარუმატებლად და ხელმოცარულადაც კი მიიჩნევს. სწორედ მათ მიანიშნებს „მართლმადიდებელი უკრაინა“ გამჭვირვალედ, როცა ამბობს, რომ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოში არის „მოსკოვის ხელი“. გამოცემის ცნობით, იგივე ხელი ასევე არის მეუ-ს შიგნით. ალბათ, საუბარია „ეპისკოპოსებზე“, რომლებიც ვერ ეგუებიან იმ ფაქტს, რომ სინამდვილეში მეუ-ს აკონტროლებს ევსტრატი ზორია, მაგრამ მათ შეეძლოთ ემართათ (მაგალითად, სიმეონ შოსტატსკი ან მიხაილ ზინკევიჩი). ეს ჯგუფი დარწმუნებულია, რომ მეუ-ის არსებობა მისი ამჟამინდელი ფორმით შეუსაბამოა, რადგან არც დუმენკოს და არც ზორიას არ შეუძლიათ შეასრულონ მეუ-ს შექმნისას დასახული ამოცანები.

შეგახსენებთ, რომ პატრიარქმა ბართლომემ და მისმა წარმომადგენლებმა არაერთხელ განაცხადეს, რომ უკრაინელი სქიზმატების ლეგალიზების მიზანია უკრაინაში რელიგიური მშვიდობის დამყარება და რამდენიმე ათეული წლის განმავლობაში რელიგიური ხაზით გაყოფილი საზოგადოების კონსოლიდაცია. თუმცა, მეუ-ს არსებობის ექვს წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, მშვიდობა არა მხოლოდ მიღწეულია, არამედ გახდა კიდევ უფრო შორეული პერსპექტივა. დუმენკოსა და მისი თანამოაზრეების მიერ გატარებული პოლიტიკა ერთ მარტივ თეზისამდე ჩამოყალიბდა: უმე-თან მოლაპარაკების საუკეთესო საშუალებაა ძალისმიერი მეთოდები, როგორიცაა ურო და ლომი. მაგრამ ამ მიდგომამ, რომელიც განმტკიცებულია მეუ-ს წარმომადგენლებს შორის კანონიკური კურთხევების არარსებობით, შეუძლებელს ხდიდა უმე-ს მოლაპარაკებას ამ სტრუქტურასთან (საჩივრების თავიდან აცილების მიზნით, ჩვენ დაუყოვნებლივ ვიტყვით, რომ კურთხევა არის მთავარი, და ყბა და საფქვავი მეორეხარისხოვანია, მაგრამ ყოველდღიური). შედეგად, მეუ-მ არა მხოლოდ ვერ შეასრულა განხეთქილების დაძლევის ამოცანა, არამედ გაამწვავა იგი.

ფანარი და კრიზისიდან გამოსავლის ძიება

არსებული ვითარება ფანარს უკიდურესად არასასიამოვნო მდგომარეობაში აყენებს. კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო, რომელიც თავდაპირველად მხარს უჭერდა მეუ-ს შექმნას უკრაინაში რელიგიური მშვიდობის დამყარების მიზნით, მისი სპიკერების თქმით, ახლა დგას იმ ფაქტის წინაშე, რომ ამ პროექტმა არა მხოლოდ არ გამოიწვია მშვიდობა, არამედ დაამძიმა გაყოფა. კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შიგნით და მის ფარგლებს გარეთ მზარდი კრიტიკის პირობებში ფანარი იძულებულია ეძებოს გამოსავალი არსებული კრიზისიდან.

ერთ-ერთი ასეთი შესაძლო გამოსავალი შეიძლება იყოს მეუ-ის შექმნის გადაწყვეტილების გადახედვა. ცოტა ხნის წინ ამერიკელმა ადვოკატმა რობერტ ამსტერდამმა განაცხადა, რომ პატრიარქი ბართლომეოსი, მეუ-ს შექმნისას, არ ფლობდა ყველა საჭირო ინფორმაციას. ფაქტობრივად, ამსტერდამმა ამ სტრუქტურის კურატორები ფანარის ხელმძღვანელის შეცდომაში შეყვანაში დაადანაშაულა.

ციტატა: „არ მჯერა, რომ უწმიდესი პატრიარქი ბართლომე მხარს უჭერს ამ მღელვარე მდგომარეობას. შემიძლია მხოლოდ დავასკვნათ, რომ უწმიდესი გახდა უკრაინის ხელისუფლების ინტრიგების მსხვერპლი და მოკლებული იყო შესაძლებლობას გაეგო სიმართლე უკრაინაში რელიგიური თავისუფლების შესახებ. თუ გავითვალისწინებთ მის მნიშვნელოვან როლს უმე-ზე თავდასხმაში, ვიქტორ ელენსკი, სავარაუდოდ, დამნაშავეა. მან თავი გამოიჩინა, როგორც მიკერძოებულმა და არაგონივრულმა ფიგურამ, რომელსაც უმე-ის სრული განადგურების მეტი არაფერი სურს. მართლაც, არიან პრეზიდენტის ადმინისტრაციაშიც კი, ვინც შეშფოთებას გამოხატავს მისი საქციელის გამო. ჩემს ხელთ არსებული შიდა დოკუმენტების თანახმად, „ეთნოპოლიტიკის და სინდისის თავისუფლების სამსახური ამჟამინდელი ხელმძღვანელის მუშაობის სტილი შეიძლება შეფასდეს, როგორც მეუ-ის ინტერესების ღიად გატაცება […], ის განზრახ მანიპულირებს ფაქტებით […] და სხვადასხვა ადგილას სთავაზობს ურთიერთგამომრიცხავ განცხადებებს, რომლის მოსმენაც სურს მის თანამოსაუბრეს, მხოლოდ იმისთვის, რომ თანამოსაუბრისგან მიიღოს კონკრეტული ნაბიჯები მეუ-ს მხარდასაჭერად“. ეს არ არის ადამიანი, რომელსაც უწმიდესი პატრიარქი ბართლომე შეიძლება ენდოს“.

ამასთან დაკავშირებით აღვნიშნავთ, რომ ერთ-ერთმა უკრაინულმა ტელეგრამ-არხმა გამოაქვეყნა ძალიან საინტერესო სტატია, რომელშიც ნათქვამია შემდეგი. 2023 წლის 17 ივლისს თურქეთში უკრაინის საელჩომ „გადასცა პატრიარქის საბოლოო უარი დელეგაციის მიღებაზე, რადგან პრეზიდენტი სავარაუდოდ მივლინებაში იმყოფებოდა და ელენსკის ავადმყოფობის შვებულება უნდა მიეღო. ამბობენ, რომ პატრიარქი იმდენად განაწყენებული იყო საელჩოს წარმომადგენლებთან შეხვედრისას, რომ პირდაპირ ჰკითხა მთარგმნელს: რატომ მატყუებენ ასე თავხედურად?

უფრო მეტიც, ამ ტელეგრამის არხმა ასევე გაავრცელა ინფორმაცია, რომ მათ მოატყუეს არა მხოლოდ პატრიარქი ბართლომე, არამედ, სავარაუდოდ, ზელენსკიც. კერძოდ, არქიეპისკოპოსი ილარიონის (რუდნიკის) კიევში ვიზიტის შესახებ, ტელეგრამ-არხის ავტორებმა დაწერეს, რომ მთავარეპისკოპოსი ილარიონი და კომანსკის ეპისკოპოსი მიხეილი, რომლებიც მას თან ახლდნენ, „შეხვდნენ პრეზიდენტის აპარატის უფროსის ახალ მოადგილეს ე.ა. კოვალსკის. და მან შეარჩია სწორი სიტყვები, რათა მათ პირველად აეხსნა, რომ პრეზიდენტი ჯერ კიდევ... ვთქვათ, არ იყო მთლად სწორად ინფორმირებული უკრაინის მართლმადიდებლობაში მიმდინარე პროცესების შესახებ და რომ პატრიარქი ბართლომე არ იყო დაინტერესებული მის შემდგომში გაერთიანებაში მონაწილეობით “.

შედეგად, შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ ამსტერდამის განცხადება, ისევე როგორც (თუ მართალია) ინფორმაცია პატრიარქ ბართლომეს (და ზელენსკის) ტყუილის შესახებ უკრაინელი ოფიციალური პირების მხრიდან, უხსნის შესაძლებლობას პატრიარქ ბართლომეს გადადგას ნაბიჯები, რომელმაც შეიძლება სერიოზულად იმოქმედოს როგორც მეუ-ს ასევე უმე-ს არსებობაზე.

შიდა კონფლიქტები და ბრძოლა ძალაუფლებისათვის

თუმცა, გარდა გარე ფაქტორებისა, რომლებიც დაკავშირებულია უმე-სა და მეუ-ს ირგვლივ არსებულ ვითარებასთან, სერიოზული კონფლიქტი მწიფდება თავად კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შიგნით. იგი დაკავშირებულია ძალაუფლებისთვის ბრძოლასთან და გავლენის მოპოვებასთან საპატრიარქოში სხვადასხვა ფრაქციებს შორის. ამ ბრძოლის ცენტრში ორი საკვანძო ფიგურაა: ქალკედონის მიტროპოლიტი ემანუელი და ამერიკის მიტროპოლიტი ელპიდოფოროსი.

ემანუელი იყო მეუ-ს შექმნის მთავარი კურატორი და ბოლო დრომდე ითვლებოდა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან ფიგურად. მისი მომავალი ბედი დიდწილად დამოკიდებულია მეუ-ს პროექტის წარმატებაზე ან წარუმატებლობაზე.

თავის მხრივ, რთულ ვითარებაში აღმოჩნდა ამერიკის საეპისკოპოსოს წინამძღვარი მიტროპოლიტი ელპიდოფოროსიც, რომელიც მანამდე პატრიარქის პოსტზე მთავარ პრეტენდენტად ითვლებოდა. მისი მცდელობა გამოიყენოს ამერიკული პოლიტიკური სცენა საპატრიარქოში თავისი გავლენის გასაზრდელად, წარუმატებელი აღმოჩნდა და რამდენიმე სკანდალმა (მაგალითად, გეი წყვილის შვილების მონათვლა ან შეერთებულ შტატებში თურქული სახლის გახსნაში მონაწილეობა) მიიყვანა იქამდე, რომ ის კარგავს ინიციატივას საპატრიარქო ტახტისთვის ბრძოლაში.

კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს მომავალი პატრიარქის საკითხი კი სულ უფრო აქტუალური ხდება 80 წელს გადაცილებული პატრიარქი ბართლომეს ასაკისა და ჯანმრთელობის მდგომარეობის გათვალისწინებით. ახალი პატრიარქის არჩევა აუცილებლად გამოიწვევს სერიოზულ ცვლილებებს როგორც კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შიგნით, ასევე სხვა მართლმადიდებლურ ეკლესიებთან ურთიერთობაში.

ამიტომაც მთელი თამაში უკრაინის, მეუ-სა და უმე-ის ირგვლივ, რომელსაც ჩვენ ახლა ვაკვირდებით, არის, ზოგადად, საარჩევნო ბრძოლა კონსტანტინოპოლის პატრიარქის პოსტისთვის.

იმის გამო, რომ თუ მეუ-ს პროექტი მთლიანად ჩავარდება, ის სერიოზულად დაარტყამს ემანუელის პოზიციებს და მინიმალურს გახდის მის შანსებს საპატრიარქო ტახტზე მოიგოს. ამავდროულად, მეუ-ს წარმატებამ შეიძლება გააძლიეროს მისი პოზიცია და გახადოს იგი პატრიარქის პოსტზე მთავარ პრეტენდენტად.

სწორედ ამიტომ ემანუელი და მისი მომხრეები ასე აქტიურად უჭერენ მხარს მეუ-ს, მიუხედავად ამ სტრუქტურის ხელმძღვანელობის აშკარა წარუმატებლობისა და მისი წარმომადგენლების განგსტერული ჩვევებისა.

შეერთებული შტატების როლი და გავლენა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოზე

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც გასათვალისწინებელია მეუ-ის ირგვლივ ვითარების გაანალიზებისას არის შეერთებული შტატების როლი. მიტროპოლიტი ელპიდოფოროსი მჭიდრო კავშირშია ამერიკულ პოლიტიკურ წრეებთან. მისი ბოლო მონაწილეობა რესპუბლიკური პარტიის მოვლენებში, სადაც მან მოითხოვა ღვთის კურთხევა აშშ-ის მოახლოებული საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის, მიუთითებს მის სურვილზე, მიეღო ამერიკის ხელისუფლების მხარდაჭერა საპატრიარქო ტახტისთვის ბრძოლაში.

ეს შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ… შეიცვლება პოლიტიკა უმე-თან დაკავშირებით. იმის გამო, რომ კარგად არის ცნობილი რესპუბლიკელების უკმაყოფილება უკრაინაში უმე-ის დევნის გამო და არაერთხელ მიანიშნებდნენ უკრაინის მთავრობას, რომ ეკლესიაზე ასეთი ზეწოლა დაუშვებელია. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ მსგავსი სიგნალები პატრიარქ ბართლომეს ელპიდოფოროსის მეშვეობით გაუგზავნეს. შესაძლოა, სწორედ ეს იყო კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს სახელით დელეგაციის დაგეგმილი ვიზიტი უკრაინაში, რომელიც ეპიფანემ და მისმა გარემოცვამ ერთი წლის წინ დაბლოკეს, მაგრამ, როგორც უკრაინული ტელეგრამ-არხები იუწყებიან, უახლოეს მომავალში მაინც მოხდება.

შექმნილ ვითარებაში აშკარაა, რომ სერიოზული კრიზისი მწიფდება მეუ-სა და კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს შიგნით. გარეგნულად ყველაფერი შედარებით მშვიდად შეიძლება მოგეჩვენოთ, მაგრამ ფარული წინააღმდეგობები და ძალაუფლებისთვის ბრძოლა საშიშ სიტუაციას ქმნის. ახლა მთავარი საკითხია, შეძლებს თუ არა ფანარი თავის გადარჩენას და გამოსავალს ამ კრიზისიდან, სერიოზული დანაკარგების გარეშე.

მეუ-ს შექმნის პროექტს, რომელიც თავდაპირველად განიხილებოდა, როგორც უკრაინაში რელიგიური მშვიდობის დამყარების გზა, ამჟამად უკრაინელები უწოდებენ "პან ან წასული". ანუ ყველაფერი სასწორზე დგას და თუ უმე-ის აკრძალვა ვერ მოხერხდა (იმ გაგებით, რომ კანონის განხორციელება უფრო რთული იქნება, ვიდრე მიღება), მაშინ ხელისუფლება საბოლოოდ შორდება დუმენკოს, რაც რეალურად იქნება მეუ-სთვის დასასრული.

მეორე მხრივ, ფანარში შიდა კონფლიქტები, ძალაუფლებისა და გავლენისთვის ბრძოლა, ისევე როგორც გარე ძალების ზეწოლა, როგორიცაა შეერთებული შტატები, ქმნის სიტუაციას, როდესაც კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო იძულებულია ეძებოს ახალი გადაწყვეტილებები და სტრატეგიები.

პატრიარქ ბართლომეს ერთ-ერთი შესაძლო გამოსავალი შეიძლება იყოს უმე-ის მიმართ მისი დამოკიდებულების გადახედვა, რაც, ზოგიერთი ფანარიოტის აზრით, საშუალებას მისცემს მას შეინარჩუნოს კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს რეპუტაცია და მინიმალური დანაკარგებით გამოვიდეს არსებული მდგომარეობიდან. თუმცა, ეს გადაწყვეტილება სერიოზულ რისკებთან არის დაკავშირებული, რადგან უცნობია იერარქიისა და უმე-ის მორწმუნე ხალხის რეაქცია. ასევე სავარაუდოა, რომ უმე-ის მიღებამ ფანარის ეგზარქოსში უკრაინაში შეიძლება გამოიწვიოს კიდევ უფრო დიდი განხეთქილება მართლმადიდებლურ სამყაროში.

უახლოეს მომავალში კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოსგან შეიძლება ველოდოთ ახალ ნაბიჯებს, რომლებიც მიზნად ისახავს სიტუაციიდან გამოსავლის პოვნას. შესაძლოა, ეს იყოს ახალი დიპლომატიური ძალისხმევა, რომელიც მიზნად ისახავს უმე-თან დიალოგის დამყარებას, ან მეუ-ს პოზიციის გაძლიერების მცდელობებს პოლიტიკური და ფინანსური მხარდაჭერით. თუმცა, მიუხედავად იმისა, თუ რა ნაბიჯები გადაიდგმება, ერთი რამ ცხადია: კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო ძალიან მძიმე მდგომარეობაში აღმოჩნდა, საიდანაც გამოსავალზეა დამოკიდებული მისი და მართლმადიდებლობის მომავალი უკრაინასა და მსოფლიოში.