«Σύνδρομο της μύγας»: Ο Γέροντας Παΐσιος για το πώς να δεις λουλούδια σε ναρκοπέδιο

Μερικές φορές φαίνεται ότι έχουμε ξεχάσει να αναπνέουμε με γεμάτο στήθος. Ο αέρας γύρω μας είναι σαν να είναι δηλητηριασμένος από ένα αόρατο, αλλά καυστικό αέριο – την προσμονή της συμφοράς. Περπατάμε στους οικείους δρόμους με την προσοχή των ναρκαλιευτών, φοβούμενοι να χαμογελάσουμε ή να πιστέψουμε στο καλύτερο, για να μην απογοητευτούμε πικρά αργότερα.

Η ψυχή μας κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών έχει καλυφθεί με ένα παχύ κάλο «προστατευτικού κυνισμού». Μας φαίνεται ότι αν βλέπουμε παντού την παγίδα, την προδοσία και την επερχόμενη καταστροφή, αυτό θα μας προετοιμάσει για το χτύπημα. Το ονομάζουμε «πικρή αλήθεια» και «νηφαλιότητα», αλλά στην πραγματικότητα απλώς πεθαίνουμε αργά από πνευματική ασφυξία.

Αυτή η κατάσταση της απόλυτης δυσπιστίας προς τη ζωή εξαντλεί περισσότερο από οποιαδήποτε φυσική εργασία.

Κοιτάμε τον κόσμο μέσα από ένα καπνισμένο γυαλί, και ακόμη και ο ήλιος μας φαίνεται αμυδρός και εχθρικός. Αλλά γι' αυτό δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο; Για να μετατραπούμε σε φοβισμένα πλάσματα που περιμένουν το τέλος του κόσμου σε μια σκοτεινή γωνία; Αν θέλουμε να βγούμε από αυτήν την ψυχολογική τρύπα, πρέπει επειγόντως να αλλάξουμε τις ρυθμίσεις της εσωτερικής μας όρασης.

Τα μαθήματα του Αϊβαζόφσκι

Θυμηθείτε τον πίνακα του Ιβάν Αϊβαζόφσκι «Το ένατο κύμα». Ο καλλιτέχνης απεικόνισε εκεί μια στιγμή υπερβολικής έντασης: μικροσκοπικοί άνθρωποι στα συντρίμμια του ιστού και ένας γιγαντιαίος, θανάσιμος τοίχος νερού, έτοιμος να τους συνθλίψει. Φαινομενικά, αυτό είναι ένας ύμνος στην απελπισία. Αλλά γιατί, στεκόμενοι μπροστά σε αυτόν τον πίνακα, νιώθουμε όχι τον ψυχρό θάνατο, αλλά μια παράξενη, ανεξήγητη αύξηση δύναμης;

Όλα είναι θέμα εστίασης.

Ο Αϊβαζόφσκι μας αναγκάζει να κοιτάξουμε όχι στην μαύρη άβυσσο, αλλά στο διαπεραστικό χρυσό φως που διαπερνά τη θαλάσσια σκόνη.

Ο ήλιος ανατέλλει πάνω από την καταιγίδα. Ο μάστερ της βούρτσας μας υπενθυμίζει: ακόμα και όταν το στοιχείο σπάει τους ιστούς, ο άνθρωπος έχει την τελευταία, αναφαίρετη ελευθερία – την ελευθερία να επιλέξει πού να κατευθύνει το βλέμμα του. Μπορεί να κοιτάξει κάτω, στο χάος του θανάτου, και να παγώσει. Ή μπορεί να σηκώσει τα μάτια του στο φως, που είναι πάνω και πιο δυνατό από οποιοδήποτε κύμα.

Σήμερα χρειαζόμαστε απεγνωσμένα αυτήν την «δεξιότητα του Αϊβαζόφσκι». Αλλά πού να βρούμε τη δύναμη να απομακρύνουμε το βλέμμα από την άβυσσο; Ας αναζητήσουμε την απάντηση εκεί όπου πάντα βασιλεύει η ειρήνη, – στο Άγιον Όρος. Νοερά ας περπατήσουμε στο πετρώδες μονοπάτι προς την καλύβα «Παναγούδα», ας καθίσουμε σε απλά κορμούς κάτω από τα πεύκα και ας ζητήσουμε συμβουλή από τον γέροντα Παΐσιο. Έζησε σε δύσκολες εποχές, πέρασε τον πόλεμο ως ασυρματιστής, αλλά τα μάτια του πάντα έλαμπαν με πασχαλινή χαρά.

Ποιοι είμαστε: οι υγειονομικοί του δάσους ή οι συλλέκτες ακαθαρσιών;

Πηγαίνουμε στον γέροντα κουρασμένοι, νευρικοί, θυμωμένοι. Θέλουμε να παραπονεθούμε για την αδικία, για τη σκληρότητα των ανθρώπων, για το ότι ο κόσμος έχει τρελαθεί και κατρακυλάει στην καταστροφή.

– Γέροντα, – ρωτάμε, – πώς να ζήσουμε όταν γύρω μας υπάρχει τόσο κακό; Βλέπουμε υποκρισία, ψέμα, καταστροφή. Μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια σε αυτό; Είναι δίκαιο να προσποιούμαστε ότι όλα είναι καλά;

Ο γέροντας Παΐσιος μας κοιτάζει με αγάπη, αλλά δεν βιάζεται να υποστηρίξει την «δίκαιη αγανάκτησή» μας. Αντίθετα, μας προτείνει να περάσουμε ένα τεστ πνευματικής εντομολογίας. Συχνά ανέφερε το παράδειγμα δύο πλασμάτων, που εξηγεί την κατάστασή μας καλύτερα από οποιαδήποτε περίπλοκη θεολογική πραγματεία:

«Μερικοί άνθρωποι μοιάζουν με τη μύγα. Η μύγα έχει αυτήν την ιδιότητα: πάντα κάθεται σε ό,τι είναι βρώμικο. Αν στον κήπο υπάρχουν πολλά ευωδιαστά λουλούδια και σε μια γωνιά του κήπου υπάρχει ένας σωρός βρωμιάς, θα πετάξει σε όλο τον όμορφο κήπο, χωρίς να καθίσει σε κανένα από τα λουλούδια. Δεν θα σταματήσει μέχρι να φτάσει σε αυτήν τη βρωμιά, και μόνο τότε θα κατέβει, θα καθίσει πάνω της και θα αρχίσει να σκαλίζει».

Αυτά τα λόγια λειτουργούν σαν κρύο ντους. Αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας. Εμείς είμαστε αυτοί που ξεφυλλίζουμε εκατοντάδες καλές ειδήσεις ή αναρτήσεις βοήθειας, για να βρούμε εκείνη την είδηση που θα μας κάνει να βράσουμε το αίμα. Εμείς είμαστε αυτοί που σε κάθε άνθρωπο ψάχνουμε το ελάττωμα. Αλλά ο γέροντας αμέσως δείχνει την εναλλακτική:

«Η άλλη κατηγορία ανθρώπων μοιάζει με τη μέλισσα. Η ιδιότητα της μέλισσας είναι να βρίσκει ό,τι είναι όμορφο και γλυκό. Αν, για παράδειγμα, σε ένα δωμάτιο γεμάτο βρωμιά, κάποιος βάλει σε μια γωνιά ένα βάζο με λουλούδι, η μέλισσα θα πετάξει πέρα από όλη τη βρωμιά και δεν θα καθίσει πουθενά, εκτός από το λουλούδι».

– Αλλά, Γέροντα, – προσπαθούμε να δικαιολογηθούμε, – δεν ψάχνουμε επίτηδες τη βρωμιά! Απλώς η ζωή τώρα είναι – «μυγική». Απλώς αντιδρούμε στην πραγματικότητα!

Ο γέροντας δεν συμφωνεί. Είναι βέβαιος ότι το θέμα δεν είναι στις εξωτερικές διακοσμήσεις, αλλά στην βαθιά εσωτερική συγγένεια. Βλέπουμε αυτό που είμαστε γεμάτοι. Και η διάγνωση για την «μυγική» ματιά του αγίου