Θεία μαθηματικά του γέροντα Παΐσιου: Πώς τα μηδενικά μπορούν να γίνουν εκατομμύρια
Χειμερινή συνάντηση στο κελί της Παναγούδας. Γιατί μετράμε τις αμαρτίες και τις επιτυχίες μας σύμφωνα με τους νόμους της ανθρώπινης λογιστικής, ενώ ο Θεός - σύμφωνα με τους νόμους της Αγάπης, όπου 2+2 δεν είναι πάντα 4.
Δεκέμβριος - η πιο αδυσώπητη εποχή του χρόνου. Στον αέρα μυρίζει όχι μόνο μανταρίνια και πεύκο, αλλά και ένα βαρύ αίσθημα ενοχής. Ανοίγουμε τα ημερολόγιά μας, τις λίστες στόχων που γράψαμε πριν από ένα χρόνο, και μας έρχεται να κλάψουμε. «Να κόψω το κάπνισμα», «να διαβάζω ένα κεφάλαιο του Ευαγγελίου την ημέρα», «να μην εκνευρίζομαι με τα παιδιά», «να βοηθάω τους εθελοντές».
Κοιτάμε αυτή τη λίστα και βλέπουμε κόκκινο μελάνι ανεκπλήρωτων ελπίδων. Ο χρόνος πέρασε, και μείναμε οι ίδιοι: ανήσυχοι, τεμπέληδες, αδύναμοι.
Αισθανόμαστε πνευματικά χρεοκοπημένοι.
Μας φαίνεται ότι είμαστε «διαχειριστές της σωτηρίας», που απέτυχαν στην ετήσια αναφορά, και τώρα μας περιμένει μια αυστηρή επίπληξη από τον Γενικό Διευθυντή. Με αυτό το βαρύ σακίδιο αποτυχιών καθόμαστε νοερά στο πλοίο και πλέουμε προς το χειμερινό Άγιον Όρος.
Σακίδιο με πέτρες
Στο Άγιον Όρος τώρα είναι υγρό. Το κρύο διαπερνά τα κόκαλα, η ομίχλη αγκαλιάζει τις κορυφές των κυπαρισσιών. Ανεβαίνουμε το λασπωμένο μονοπάτι προς το κελί Παναγούδα. Τα πόδια γλιστρούν, αλλά το πιο βαρύ δεν είναι η φυσική ανάβαση, αλλά το φορτίο που κουβαλάμε στην ψυχή μας.
Χτυπάμε την συρμάτινη πύλη. Ο γέροντας Παΐσιος βγαίνει σε μας με ένα πλεκτό σκουφάκι και μια φθαρμένη ράσο. Δεν βλέπει τα πρόσωπά μας, αλλά το βάρος μας. Δεν ρωτάει «πώς είστε;», γιατί ήδη ξέρει. Μας καθίζει σε ξύλινα σκαμνάκια κοντά στη σόμπα, ρίχνει ζεστό τσάι και προσφέρει λουκούμι.
Βγάζουμε την «ετήσια αναφορά» μας. Είμαστε έτοιμοι να μετανοήσουμε και να δικαιολογηθούμε.
- Γέροντα, - λέμε, κατεβάζοντας τα μάτια, - ο χρόνος πέρασε άδικα. Δεν προλάβαμε τίποτα. Σχεδιάζαμε κατορθώματα, αλλά κατρακυλήσαμε στη ματαιότητα. Θέλαμε να γίνουμε άγιοι, αλλά μείναμε απλοί αμαρτωλοί. Ίσως ο Θεός είναι πολύ απογοητευμένος μαζί μας.
Περιμένουμε ότι τώρα ο γέροντας θα συνοφρυωθεί και θα πει: «Ναι, κακό. Πρέπει να νηστεύετε περισσότερο». Αλλά ο Παΐσιος χαμογελάει. Στα μάτια του λάμπουν σκανταλιάρικες σπίθες, που δεν ταιριάζουν καθόλου με την τραγωδία μας. Παίρνει ένα κλαδάκι και σχεδιάζει κάτι στη στάχτη κοντά στη σόμπα.
- Σκέφτεστε ανθρώπινα, - λέει απαλά. - Στο μυαλό σας έχετε λογιστική: «Έκανα αυτό, άρα είμαι καλός. Δεν έκανα - άρα είμαι μηδέν». Αλλά ο Θεός έχει άλλη αριθμητική.
Θεωρία Μηδενικών και Μονάδας
Ο γέροντας μας κοιτάζει και λέει λόγια που ανατρέπουν τα πάντα μέσα μας. Μας θυμίζει πόσο σημαντικό είναι να αξιολογούμε σωστά τη θέση μας στον κόσμο. Ο άγιος εξηγεί αυτήν την αρχή μέσω μιας απλής μαθηματικής αλληγορίας:
«Οι άνθρωποι είναι μηδενικά. Και εγώ είμαι μηδέν, και εσύ είσαι μηδέν. Αν συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε μηδενικά και βάλουμε μπροστά μας τη Μονάδα - τον Χριστό, τότε γινόμαστε κάτι πολύτιμο. Ένα μηδέν με τη Μονάδα - είναι δέκα. Δύο μηδενικά - εκατό. Όσο περισσότερα μηδενικά (δηλαδή όσο περισσότερο ταπεινωνόμαστε), τόσο μεγαλύτερος γίνεται ο αριθμός».
Ξαφνικά αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε το κύριο λάθος μας. Όλο αυτό το χρόνο προσπαθούσαμε να είμαστε «ισχυρές μονάδες». Φουσκώναμε, κάναμε σχέδια, ελπίζαμε στη σιδερένια θέλησή μας. Λέγαμε: «Θα μπορέσω», «Θα κάνω». Και ο Θεός διακριτικά απομακρύνθηκε, για να μην μας εμποδίσει να παίζουμε τους υπερήρωες.
Οι αποτυχίες μας, η τωρινή μας αδυναμία - είναι η στιγμή που τελικά γίναμε μηδενικά. Σταματήσαμε να ελπίζουμε στον εαυτό μας. Και ακριβώς τώρα, σε αυτό το σημείο της κατάρρευσης, ο Χριστός μπορεί να σταθεί μπροστά. Αποδεικνύεται ότι η «αποτυχία» μας - δεν είναι το τέλος, αλλά η αρχή της σωστής μαθηματικής.
Όχι το αποτέλεσμα, αλλά τα «σπασμένα γόνατα»
- Αλλά Γέροντα, — δεν ησυχάζουμε, - πραγματικά τεμπελιάσαμε. Δεν χρειάζεται ο Θεός το αποτέλεσμα; Δεν τον νοιάζει αν νικήσαμε το πάθος οριστικά ή όχι;
Ο γέροντας ρίχνει ξύλα στη σόμπα. Η φωτιά ανάβει, και στο κελί γίνεται πολύ ζεστά. Εξηγεί ότι ο Θεός δεν είναι αυστηρός διευθυντής, που πληρώνει μόνο για το επιτευχθέν KPI. Ο Θεός κοιτάζει βαθύτερα.
Ο άγιος συχνά χρησιμοποιούσε την έννοια «φιλοτιμία» (φιλότιμο) — ζήλο για το καλό. Μιλάει για το ότι ο Θεός εκτιμά όχι τόσο την επιτυχία, όσο την ειλικρινή μας επιθυμία να εργαστούμε. Ο άγιος μας παρηγορεί:
«Ο Θεός δεν απαιτεί από εμάς αυτό που είναι πάνω από τις δυνάμεις μας. Χαίρεται με την ελάχιστη προσπάθειά μας. Αν ένα παιδί προσπαθεί να σηκώσει μια βαριά πέτρα για να βοηθήσει τον πατέρα του, αλλά δεν μπορεί, ο πατέρας θα το αγκαλιάσει και θα πει: "Μπράβο, παιδί μου", γιατί βλέπει την προσπάθειά του».
Αυτή η σκέψη απελευθερώνει. Σημαίνει ότι ο Θεός είδε πώς προσπαθούσαμε όλο το χρόνο να παλέψουμε με τον χαρακτήρα μας. Πώς αποτυγχάναμε, κλαίγαμε, αλλά ξανασηκων
